لودر سایت

نام علمی:

. Urtica dioica L

تیره:

Urticaceae

در اکثر نقاط دنیا به عنوان علف هرز در مزارع رشد میکند. در نواحی مرکزی و شرقی اروپا کهمهمترین مراکز تولید آن شرق آلمان، شوروی سابق، بلغارستان و یوگسلاوی است. در ایران نیز در نواحی شمالی، غربی و مرکزی پراکنش دارد.

گیاهشناسی

گیاهی چندساله، اغلب دوپایه و دارای کرک های گزنده. ساقه های متعدد راست، اغلب منشعب، چهارگوش با کرک های گزنده انبوه یا تنک. برگ ها سر نیزه ای و تخم مرغی پهن تا تقریبا دایره ای به رنگ سبز روشن که در دوطرف از کرک های گزنده پوشیده شده است.گل آن نیز سبز فام مجتمع در توده های کوچک کروی که در طول محور های خوشه ای شکل دیده می شود.

خواص دارویی

برگ ها:

درعفونت مجاری ادراری، سنگ های کلیه و مثانه و بیماری های التهابی کاربرد دارد. مصرف موضعی جهت درمان شوره سر و کنترل چربی سر استفاده دارد.

ریشه:

به عنوان مدر و در مشکلات پروستات و مثانه تحریک پذیر به کاربرده می شود. همچنین جهت درمان روماتیسم، ادم، پسوریازیس و نقرس نیز به کار رفته است.

مواد موثره:

در برگ:

فلاونوئید ها ازجمله کامفرول و کورستین، ویتامین های C، گروه B و K

مواد معدنی از جمله کلسیم، آهن، منگنز، پتاسیم، و به خصوص نیترات

گلوکوکینین

کلروفیل

کاروتن و ویتامین C در ساقه های جوان

پرز برگ حاوی آمین هایی از جمله هیستامین، سروتونین و کولین است.

در ریشه:

گیاه موادی شامل اسیدهای چرب، ترپن ها، فنیل پروپان، لیگنان ها، کومارین ها، تری ترپن ها، سرامید ها، استرول ها و لکتین ها وجود دارد.

موارد منع منصرف:

حساسیت به گیاهان خانواده ی گزنه

هموکروماتوز ( اختلال در متابولیسم آهن)

در صورت احتباس مایع ناشی از کاهش فعالیت قلب

مصرف در دوران بارداری و شیردهی:

مصرف ریشه ی گیاه در دوران بارداری و شیر دهی به علت اثر روی متابولیسم آندروژن و استروژن ممنوع می باشد.

تداخلات دارویی:

دی سولفیرام

افزایش خاصیت ضد التهابی دیکلوفناک

دیوریتیک ها، آنتی اسیدها

آهن

خواب آورها، مخدرها، ضد اضطراب ها

وارفارین

ضدتشنج ها

نیازهای اکولوژیکی

گزنه در طول رویش به آب و رطوبت فراوان نیاز دارد. این گیاه در مکانهای سایه و همچنین خاکهای حاصلخیز و غنی از ترکیب های آهکی بخوبی رشد میکند. گزنه در طول رویش به مقادیر فراوانی ازت نیاز دارد.

تناوب کاشت

گزنه در اکثر کشورها از مراتع برداشت میشود. ازین رو تاکنون در رابطه با تولید آن تحقیقات کمی صورت گرفته است.

گزنه را باید با گیاهانی به تناوب کشت کرد که نه تنها سبب کاهش مواد و عناصرغذایی خاک نشوند بلکه از گسترش علفهای هرز نیز جلوگیری نماید. گیاهان وجینی برای تناوب کشت با گزنه، گیاهان مفیدی اند.

مواد و عناصر غذایی موردنیاز

گزنه در طول رویش به مواد و عناصر غذایی زیاد نیاز دارد. مواد آلی فراوان نه تنها نقش مهمی در افزایش پیکر رویشی و ریشه گزنه دارد بلکه در بهبود کیفیت مواد موثره آن نیز موثر است. افزودن ازت بصورت سرک همراه با آبیاری در بهبود عملکرد گیاه ضروری است.

آماده سازی خاک

پس از برداشت گیاهانی که با گزنه به تناوب کشت شده اند، باید با اضافه کردن کودهای حیوانی و شیمیایی مورد نیاز، شخم متوسطی زده شود. پس از آن کلوخه ها توسط دیسک شکسته شده و زمین را تسطیح و بستر خاک را باید برای کشت گزنه آماده کرد.

تاریخ و فواصل کاشت

بذر گزنه را اوایل بهار (نیمه دوم اسفند) در خزانه هوای آزاد کشت نموده و سپس نشاء های حاصل را باید در پاییز همان سال (شهریور_مهر) به زمین اصلی منتقل کرد.

اوایل بهار نیز زمان مناسبی برای تکثیر رویشی گزنه است.

در هر دو روش، فاصله مناسب ردیفهای کشت بین 40 تا 55 سانتیمتر و فاصله دو بوته روی ردیف نیز 20 تا 30 سانتیمتر میباشد.

روش کاشت

کاشت و ازدیاد گزنه توسط بذر و یا از طریق رویشی صورت میگیرد.

کاشت گزنه توسط بذر بصورت غیرمستقیم انجام میشود. درین روش بذرهای گزنه را در زمان مناسب در خزانه هوای آزاد (بستر آن برای کشت اماده شده است) کشت میکنند. پس از آبیاری و وجین علفهای هرز سطح خزانه بذور سبز شده و نشاء های حاصل را در فصل پاییز به زمین اصلی منتقل میکنند.

تراکم 55 تا 75 هزار بوته در هر هکتار مناسب است. پس از انتقال نشاءها به زمین اصلی، زمین را باید چندین بار آبیاری کرد.

تکثیر رویشی گزنه از طریق تقسیم بوته یا تقسیم ریزوم ها صورت میگیرد. دراین روش بوته های دو تا سه ساله سالم و عاری از هرگونه آلودگی قارچی یا میکروبی را در زمان مناسب از خاک خارج نموده و پس از تقسیم در زمین مورد نظر کشت میکنند.

مراقبت و نگهداری

ابیاری منظم و وجین علفهای هرز سطح خزانه ضرورت دارد. آبیاری نامناسب سبب تولید نشاء هایی ضعیف میشود که در نهایت از عملکرد محصول به شدت کاسته خواهد شد.

پس از انتقال نشاء ها به زمین اصلی و همچنین در طول رویش، گیاهان باید چندبار تحت آبیاری کافی قرار گیرند.

وجین مکانیکی علفهای هرز در زمین اصلی نیز بسیار ضروری است. بطوریکه در طول رویش گیاهان، فاصله بین ردیفها باید دو تا سه مرتبه کولتیواتور زده شود.

آفت یا بیماری خاصی تاکنون روی این گیاه گزارش نشده است.

برداشت محصول

اگرچه پیکر رویشی و برگهای گزنه در مرحله گلدهی از کیفیت مناسب تری برخوردارند ولی از اواسط بهار تا پاییز می توان طی چند مرحله اقدام به برداشت محصول نمود.

برای برداشت محصول، پیکر رویشی گزنه را از فاصله 30 تا 40 سانتیمتری سطح زمین قطع نموده و پس از جدا کردن ساقه های ضخیم بقیه اندامها برای خشک کردن آماده میشوند.

زمان مناسب برای برداشت ریشه، فصل پاییز تا اوائل بهار (قبل از رویش گیاهان) است.

پس از برداشت بلافاصله محصول را باید خشک کرد. تاخیر در خشک کردن سبب سیاه شدن برگها و ساقه ها شده و از کیفیت محصول به شدت کاسته میشود.

توصیه میشود برای خشک کردن گزنه از خشک کنهای الکتریکی استفاده شود. دمای مناسب برای خشک کردن 55 تا 60 درجه سانتیگراد است.

نویسنده پست: شقایق کلهر

یک پاسخ برای “همه چیز درباره گیاه گزنه”

دیدگاهتان را بنویسید

نشانی ایمیل شما منتشر نخواهد شد. بخش‌های موردنیاز علامت‌گذاری شده‌اند *