کاشت و پرورش درخت پاپایا

نام علمی:

Carica papaya

تیره:

Caricaceae

خربزه درختي بومي مكزيك و آمريكاي مركزي است. امروزه اين گياه در بیشتر مناطق گرمسيري و نيمه‌گرمسيري كشت مي‌شود. هند بزرگترين توليدكننده پاپايا در جهان مي‌باشد. از میوه گیاه پاپایا به طور وسيع براي مصرف به عنوان ميوه تازه در نوشيدني‌ها، ژله، مربا، كيك، بستني و به صورت خشك و كريستاله مورد استفاده قرار مي‌گيرد. از نظر ارزش غذايي، ميوه رسيده خربزه درختي منبع غني از ويتامين‌ها و مواد معدني ضروري براي سلامت انسان مي‌باشد. ميزان ويتامين ث آن بيشتر از گوجه فرنگي و مركبات است. پاپايا چندين كاربرد در صنعت دارد. از نظر بيوشيميايي، تركيبات برگ و ميوه آن پيچيده است و چندين پروتئين و آلكالوئيد با كاربرد دارويي و صنعتي مهم توليد مي‌كند.

گیاهشناسی

خربزه درختي با نام علمي (Carica papaya L.) كه متعلق به خانواده (Caricaceae) و گياهي دولپه و پلي‌گام می‌باشد. خربزه درختي گياهي هميشه سبز و سريع الرشد مي‌باشد كه عمر كوتاهي (5 تا 7 سال) دارد. اين گياه داراي ساقه منفرد، اسفنجي و توخالي به رنگ خاكستري يا قهوه‌ي متمايل به خاكستري است. قطر تنه بين 10 تا 30 سانتيمتر و ارتفاع آن بين 2 تا 10متر است. در پاپايا برگ‌ها به صورت خوشه در رأس و بخش بالايي ساقه قرار دارند. شكل برگ‌ها پنجه‌اي بوده و حاوي 7 تا 11 لوب مي‌باشند. خربزه درختي معمولا دو پايه است و از نظر جنسيت به سه دسته نر، ماده و دوجنسي طبقه‌بندي مي‌شود. جنسيت در خربزه درختي تحت تاثير شرايط آب و هوايي به ويژه دما و خشكي قرار مي‌گيرد. گل‌ها در خربزه درختي در مجاورت برگ‌ها ظاهر مي‌شوند. گل‌هاي ماده به صورت تكي يا در خوشه‎هاي 2 تا 3 تايي ظاهر مي‌شوند. گل‌هاي نر كوچكتر و به تعداد بيشتر بوده و بر روي گل آذيني به طول 60 تا 90 سانتيمتر ظاهر مي‌شوند ميوه در آن، گرد تا بيضي و به رنگ نارنجي متمايل به زرد تا زرد مي‌باشد.

ویژگی‌های میوه پاپایا

ابعاد میوه پاپایا حدود ۱۵ تا ۲۰ سانتی‌متر است. پوست این میوه ابتدا سبز است و زمانی که کاملاً رسیده و آماده مصرف شود، به رنگ زرد کهربایی تا کمی نارنجی درمی‌آید. این میوه‌ی آبدار، گوشتی زرد، نارنجی یا صورتی و بافت نرم و شیرینی دارد. درون گوشت پاپایا دانه‌های سیاه کوچک زیادی وجود دارد که تلخ مزه هستند. میوه رسیده را می‌توانید به صورت خام مصرف کنید. از آنجا که میوه نرسیده حاوی میزان زیادی لاتکس است، می‌تواند باعث تحریک انقباضات شود. به همین دلیل بهتر است قبل از مصرف آن را بپزید. این میوه در تهیه سالاد و اسموتی کاربرد زیادی دارد.

خواص دارویی

خواص و فواید پاپایا بسیار زیاد است. این میوه حاوی آنزیمی به نام پاپایین است. این آنزیم زنجیره‌های پروتئینی ماهیچه‌های گوشت را می‌شکند و هضم آن را ساده‌تر می‌کند. پاپایا سرشار از آنتی اکسیدان‌هایی مانند کاروتنوئید و لیکوپن، فیبر، انواع ویتامین مانند ویتامین آ و ث و مواد معدنی است.

پیشگیری از بیماری‌های قلبی

بر اساس تحقیقات، لیکوپن و ویتامین ث از بیماری‌های قلبی پیشگیری می‌کنند. از آنجا که پاپایا سرشار از آنتی اکسیدان و ویتامین است، می‌تواند بیماری‌های قلبی را دور کند و اثر محافظتی کلسترول خوب با نام HDL را افزایش دهد.

کاروتنوئیدهای موجود در این میوه مانع از چسبیدن و رسوب کلسترول در دیواره رگ‌های خونی می‌شود و می‌تواند از سکته‌های قلبی جلوگیری کند. فیبر موجود در این میوه هم کلسترول بد خون را کاهش می‌دهد.

پاپایا برای کاهش فشار خون هم مفید است. پتاسیم موجود در این میوه، اثرات سدیم را کنترل و با بهبود جریان خون در رگ‌ها، سطح فشار خون را تنظیم می‌کند.

تقویت سیستم ایمنی بدن

آنتی اکسیدان و ویتامین ث موجود در این میوه، سیستم ایمنی بدن را تقویت می‌کند و ابتلا به سرماخوردگی و آنفولانزا را کاهش می‌دهد.

بتاکاروتن موجود در پاپایا احتمال بروز بیماری آسم را کاهش می‌دهد. این ماده در زردآلو، بروکلی، طالبی، کدو حلوایی و هویج نیز وجود دارد.

کمک به سلامت سیستم گوارش و بهبود هضم

آنزیم پاپایین باعث هضم بهتر غذا می‌شود و می‌تواند به سلامت دستگاه گوارش کمک کند. فیبر بالای این میوه، حرکات روده را بهتر می‌کند و در کنار حجم آب زیادی که دارد از یبوست جلوگیری می‌کند.

تقویت قوه بینایی

رنگ نارنجی این میوه، به دلیل وجود ماده‌ای به نام بتاکاروتن است. بتاکاروتن بینایی را تقویت و از بیماری‌های چشمی جلوگیری می‌کند.

پیشگیری از سرطان

این میوه حاوی آنتی اکسیدان‌هایی مانند کاروتنوئید است که می‌تواند رادیکال‌های آزاد را خنثی کند. تحقیقات نشان می‌دهد این میوه خواص ضد سرطانی دارد و در درمان برخی از انواع سرطان مانند لوزالمعده و پروستات تأثیر بهتری داشته است. لیکوپن موجود در این میوه هم که در واقع یک آنتی اکسیدان است، احتمال بروز سرطان را کاهش می‌دهد.

فوايد پاپايا برای پوست و مو

ویتامین آ موجود در این میوه برای سلامت مو مفید است و باعث ترشح سبوم یا چربی طبیعی مو می‌شود. این چربی مو را مرطوب نگه می‌دارد. ویتامین آ برای رشد مو هم ضروری است.

علاوه بر این، پاپایا حاوی مقدار زیادی ویتامین ث است. این ماده تولید کلاژن را افزایش می‌دهد و باعث جوان‌سازی پوست می‌شود. برای استفاده از این خاصیت، می‌توانید ماسک خانگی آن را به راحتی تهیه کنید. ولی بهتر است قبل از استفاده ماسک صورت پاپایا مقداری از آن را روی پوست دست امتحان کنید تا اگر به آن آلرژی داشتید، به پوست صورتتان آسیب نزنید.

برای استفاده از ماسک پاپایا کافی است پوست آن را روی صورت و گردن بمالید و بعد از ۲۰ دقیقه آن را بشویید. این ماسک می‌تواند التهاب و جوش‌های صورت را نیز بهبود ببخشد. برای تهیه ماسک می‌توانید از پوره این میوه هم استفاده کنید. از عصاره این میوه برای تهیه کرم و شامپو هم استفاده می‌شود.

پوره میوه پاپایا می‌تواند زخم و سوختگی را هم تیمار کند. برای این کار باید آن را روی محل سوختگی یا زخم قرار دهید.

پاپایا و دیابت

از آنجایی که این میوه حاوی فیبر است، می‌تواند قند خون را در بیماران مبتلا به دیابت نوع یک کاهش دهد. ولی به دلیل آن که میزان قند فروکتوز در آن بالاست، حتماً قبل از مصرف با پزشک خود مشورت کنید. یک میوه پاپایا کوچک حاوی ۳ گرم فیبر است که با ۱۷ گرم کربوهیدرات برابری می‌کند.

پاپایا و لاغری

این میوه کالری کم و فیبر بالایی دارد. پس مصرف آن اشتها را پایین می‌آورد و می‌تواند با کم کردن حجم غذای مصرفی، باعث کاهش وزن و لاغری شود.

نیازهای اکولوژیکی

توجه داشته باشید که درخت پاپایا همان خربزه درختی است.

نیاز به خاک حاصلخیر و غنی سرشار از مواد آلی و مغذی دارد تا رشد کند.

درخت پاپایا در مناطق گرمسیری و نیمه گرمسیری قابلیت رشد دارد.

بذرهای درخت پاپایا را در طول سه متری از یکدیگر بکارید.

دمای مناسب برای کاشت بذر پاپایا دمایی درحدود 23 الی 31 درجه سانتیگراد می باشد.

به هنگام کاشت بذر باید بدان توجه کنید این است که در هر نقطه به طور تقریبی دو بذر بکارید.

سپس مقداری لایه نازک از خاک حاصلخیز بر روی آن بریزید و در انتها به آن مالچ اضافه نمایید.

تکثیر

خربزه درختي عموما از طريق بذر تكثير مي‌شود بذرهاي آن در لايه بيروني داراي پوشش ژلاتيني مي‌باشند كه حاوي بازدارنده‌هايي است كه از جوانه‌زني بذر درون ميوه يا پيش از بلوغ ممانعت می‌کند. بذرهاي تازه‌اي كه از ميوه برداشت مي‌شوند داراي قدرت و درصد جوانه‌زني بسيار پاييني مي‌باشند. حذف پوشش ژلاتيني، جوانه‌زني بذرهاي تازه را افزايش مي‌دهد. در توليد تجاري، پوشش ژلاتيني در مرحله برداشت حذف مي‌شود تا زمان لازم براي جوانه زني كاهش یابد.

كشت بذر به صورت مستقيم در مزرعه يا كشت در خزانه صورت مي‌گيرد. جوانه‌زني بذر ممكن است 10 تا 21 روز صورت پذيرد. گاهي اوقات جوانه‌زني بذر بيش از 35 تا 40 روز طول مي‌كشد. در پرورش دانهال در خزانه، انتقال آن‌ها در حدود 60 روز پس از جوانه‌زني انجام مي‌گيرد.

کاشت

خربزه درختي، گياهي حساس به يخبندان مي‌باشد. دماي مناسب براي آن درجه حرارت بين 22 تا 26 درجه سانتيگراد است. خربزه درختي بومي مناطق گرمسيري و نيمه‌گرمسيري مي‌باشد با توجه به عرض جغرافيايي، واريته‌هاي كشت شده در ارتفاع 600 تا 1200 متر از سطح دريا رشد مي‌كنند و عامل محدودكننده سرما مي‌باشد دماي زير 11 درجه سانتيگراد اثر منفي بر رشد و ميوه نشيني دارد و به شدت بلوغ ميوه و رسيدن آن را به تعويق مي‌اندازد. در ارتفاع‌هاي بالاتر از 1200متر ميوه بي‌مزه مي‌گردد.

دانهال‎هاي پاپايا 6 تا 8 هفته پس از كشت و جوانه‌زني بذر، در مرحله 3 تا 4 برگي، با ارتفاع 15 تا 20 سانتيمتر به زمين اصلي منتقل مي‌شوند. تراكم كاشت گياهان به شيب زمين، واريته، منطقه كشت و سيستم مديريت بستگي دارد، اما معمولا 1160 تا 1930 گياه در هر هكتار كشت مي‌شود كه فاصله درختان را 2.7 * 2.7 در هر رديف و فاصله بين رديف‌ها را 2.7 * 3 متر در نظر مي‌گيرند.

داشت

در طي دوره‌ايي كه حداقل ميزان بارندگي ماهيانه زير 100 ميليمتر مي‌باشد، در شرايط توليد تجاري آبياري ضروري است. آبياري كافي در پاپايا موجب رشد سريع ميوه و عملكرد خوب محصول مي‌شود. به دليل كم عمق بودن ريشه، گياهان پاپايا نسبت به زهكشي نامطلوب خاك حساس هستند. در خاك‌هاي با زهكشي خوب در مراحل اوليه رشد، آبياري با فواصل كمتر باعث استقرار بهتر و رشد بيشتر گياه مي‌شود. آبياري براي اين گياه در مراحل قبل از ميوه‎دهي هر 7 تا10 روز يكبار بايد انجام شود و در مراحل ميوه‌دهي هر 15 روز يكبار صورت مي‌گيرد. بهترين سيستم آبياري قطره‌اي مي‌باشد، چون از تماس مستقيم با ساقه جلوگيري شده و از پوسيدگي طوقه جلوگيري مي‌شود گياهان جوان به علت رشد رويشي زياد به آبياري بيشتري نياز دارند.

پاپايا براي توليد تجاري به ميزان بالايي كود نياز دارد. كود مورد نياز براي پاپايا به ازاي هر گياه 250 گرم كود نيتروژنه، 250 گرم سوپرفسفات و 500گرم پتاس در سال مي‎باشد. علاوه بر اين استفاده از كود حيواني هر 6 ماه يكبار به ميزان 7 تا 10كيلوگرم براي گياه توصيه شده است. كوددهي عموما در در زمان كاشت گياه صورت مي‌گيرد و تا زمان گلدهي به كود بيشتري نياز ندارد، مگر اينكه بارندگي زياد باعث شسته شدن عناصرغذايي از خاك گردد.

علف‌هاي هرز با گياه پاپايا براي جذب نور و عناصر غذايي رقابت مي‌كنند. کنترل علف‌هایي هرز به طور منظم براي سالم سازي باغ بايد انجام شود. مالچ‌دهي عموما براي كنترل علف‌هاي هرز پاپايا كاربردي مي‌باشد. مالچ‌دهي باعث توليد گياهاني با ساقه ضخيم‌تر، بهبود گلدهي اوليه، افزايش ميوه‌نشيني، عملكرد و ميانگين وزن ميوه مي‌شود. واكنش گياه به مالچ‌دهي احتمالا به علت كاهش دماي خاك، حفظ رطوبت خاك، بهبود شرايط براي مايكوريزا و كاهش جمعيت نماتد مي‌باشد براي كنترل علف هرز يك ساله گلايفوزيت (رانداب) به ميزان 1 ليتر در هكتار مفيد مي‎باشد و در ميزان 2.2 كيلوگرم در هكتار جهت كنترل علف‎هاي هرز چند ساله به کار مي‌رود.

برداشت

درختان خربزه درختي، يك سال (بعضي واريته‎ها 7 تا 9 ماه) بعد از كشت بذر شروع به باردهي مي‌كنند و 5 تا 9 ماه بعد از آن ميوه‌ها به بلوغ مي‌رسند. طول دوره زماني كه گياه محصول تجاري توليد مي‌كند، معمولا 3 سال مي‌باشد. در مناطق گرمسيري، در هر گياه 2 تا 4 ميوه در هر هفته مي‌رسد و در تمام طول سال محصول حداقل يكبار در هفته نياز به برداشت و بسته‌بندي دارد. در مناطق نيمه‌گرمسيري نيز درصورتيكه درجه حرارت در زمستان معتدل باشد، توليد مداوم محصول خربزه درختي امكان‌پذير مي‌باشد. در غير اين صورت ميوه نشيني در طي ماه‌هاي سرد زمستان كاهش يافته يا ممكن است متوقف شود.

توليد ميوه در بسياري از مناطق در سرتاسر سال اتفاق مي‌افتد. زمان كشت گياه مي‌تواند اثر زيادي بر نمو گياه، زمان برداشت و عملكرد كل داشته باشد. ميوه بين 7 تا 9 ماه شروع به رسيدن مي‌كند و براي رسيدن كامل 2 ماه زمان لازم دارد. با توجه به نوع واريته، ميوه به تنك نياز دارد، برداشت تجاري و بسته‌بندي در پاپايا دستي صورت مي‌گيرد. در ماه‌هاي خنك‌تر، ميوه‌ها تحت شرايط كنترل شده با اتيلن در دماي 29 تا 32 درجه سانتي گراد و رطوبت 85 تا 90 درصد مي‌رسند.

سوالات متداول در مورد درخت پاپایا:

1. چه مدت طول می کشد تا درخت پاپایا به ثمر برسد؟اگر در منطقه ای گرم زندگی کنید شش تا نه ماه اما در مناطق خنک تر ممکن است 11 ماه طول بکشد یک گیاه پاپایا در عرض شش تا نه ماه بالغ می شود. هنگامی که گیاه بالغ شود، در اوایل بهار شکوفا می شود و می تواند در تابستان یا پاییز 100 میوه تولید کند.
2. درختان پاپایا با چه سرعتی رشد می کنند؟برای رشد موفقیت آمیز پاپایا، به آب و هوای بدون یخ زدگی، نور خورشید، آب و خاک مناسب نیاز دارید. اگر همه این شرایط را به گیاه خود بدهید، پس می توانید از دانه یک پاپایا پرورش دهید و به طور کلی در مدت 6 تا 12 ماه میوه دارید.
3. آیا پاپایا یک گیاه است یا یک درخت؟گیاه پاپایا یک درخت در نظر گرفته می شود، اگرچه تنه کف دست آن تا 8 متر قد مانند چوبی نیست که به طور کلی مشخص می شود. تاج گیاه با برگ های عمیق لوب دار، گاهی 60 سانتی متر (2 فوت) عرض، روی دمبرگ های توخالی (ساقه برگ) به طول 60 سانتی متر تاجگذاری می شود.
4. بهترین مکان برای کاشت درخت پاپایا کجاست؟بهترین مکان برای کاشت پاپایا در ضلع جنوبی یا جنوب شرقی خانه با کمی محافظت در برابر باد و سرما است. پاپایا در آفتاب کامل نیز بهترین رشد را دارد. پاپایا خاک خوب زهکشی شده را دوست دارد و به دلیل ریشه های کم عمق، درختان پاپایا در حال رشد شرایط مرطوب را تحمل نخواهند کرد.
5. چگونه می توانید از رشد درخت پاپایا جلوگیری کنید؟به طور کلی درخت پاپایا می تواند 33 پا رشد کند و تا 25 سال عمر کند. برای جوان سازی درخت قدیم پاپایا می توانید ساقه اصلی را 3 فوت از زمین جدا کنید و مطمئن شوید که ساقه را با کیسه زباله بپوشانید تا از آب باران محافظت کند. بعد از مدتی چندین شاخه از پایه درخت بیرون می آید.
6. در چه ماهی پاپایا می کارید؟آب و هوا در تعداد ماههایی که پاپایا برای رشد و میوه های رسیده نیاز دارد، نقش دارد. در مناطق گرم، پس از کاشت بذر ممکن است تا شش تا نه ماه زمان لازم باشد تا برداشت، اما مناطق معتدل برای تولید میوه در صورت رشد از بذر، به نه تا 11 ماه زمان نیاز دارند.
7. عمر درخت پاپایا چگونه است؟عمر درخت پاپایا حدود 3 سال است. ممکن است پس از آن میوه بدهد اما عملکرد ضعیف خواهد بود و کیفیت نیز تحت تأثیر قرار می گیرد. برداشت میوه پاپایا: میوه را کاملاً رشد کرده اما سبز رنگ انتخاب کنید و آن را روی نی نرم بگذارید تا رسیده شود.
8. عوارض جانبی خوردن پاپایا چیست؟پاپایا در صورت مصرف زیاد از طریق دهان و یا استفاده از آن به عنوان لاتکس پاپایا، احتمالاً ایمن نیست. مصرف مقادیر زیادی پاپایا از طریق دهان می تواند به مری، که لوله غذایی در گلو است، آسیب برساند. استفاده از لاتکس پاپایا روی پوست می تواند باعث تحریک شدید و واکنش های آلرژیک در برخی از افراد شود.
9. چرا درخت پاپایای من بارور نیست؟گیاهان پاپایا در باغ های خانگی گاهی ثمر نمی دهند.این یک سقط طبیعی از گل ماده ای است که گرده افشانی نشده بود و بنابراین نتوانست به میوه تبدیل شود. گیاهان پاپایا به یکی از سه شکل جنسی: نر، ماده یا هرمافرودیت ظاهر می شوند. این فرم ها در گل گیاه فشرده می شوند.
10. درخت پاپایا به چه فضایی نیاز دارد؟درختان پاپایا به فاصله ای بین 2 تا 5 متر بین یکدیگر و همچنین بین گیاهان و ساختارهای دیگر نیاز دارند.