لودر سایت

نام علمی:

Lycopersicum esculentum Mill

تیره:

Solanaceae

گوجه فرنگی گیاهی است علفی از تیره سیب زمینی که مانند سیب زمینی، در آغاز، بومی آمریکای جنوبی بوده بعد از آن جا به نواحی دیگر نفوذ یافته است. انتقال آن از پرو به نواحی مختلف اروپا، قبل از سیب زمینی، ذرت و توتون صورت گرفته است. این گیاه در حدود سال ۱۵۵۴ میلادی به ایتالیا نفوذ یافت و مردم این کشور نیز آن را مانند بادنجان می خورده اند در حالی که با مصرف آن، حالت تهوع و استفراغ پیش می آمده است.

به گوجه فرنگی تا سال ۱۸۵۰ میلادی، توجه زیادی نمی شده ولی از این تاریخ به بعد، ازدیاد و پرورش نژادهای مختلف آن بین مردم معمول گردید. گوجه فرنگی ، گیاهی است علفی و دارای برگ های مرکب از برگچه های فرد نامساوی که به حالت طبیعی و یا پس از لمس کردن، بویی ناپسند و قوی از آن استشمام می شود. گل های این گیاه از تیره سیب زمینی رنگ مایل به سبز دارد و به وضع منفرد یا به تعداد کم در مجاور هم ظاهر می گردد. میوه اش گوشت دار، قرمز رنگ و به ابعاد مختلف است و پس از رسیدن، رنگ قرمز زیبا پیدا می کند.

برای خرید بذر گوجه کارن کلیک کنید.

خواص گوجه فرنگی برای بدن

گوجه فرنگی دارای میزان بالایی آنتی‌اکسیدان، روی، پتاسیم، فلور، ویتامین C، فیبر، ویتامین A و… است که در ادامه به بررسی این مواد و خواص گوجه فرنگی پرداخته‌ایم.

خواص گوجه فرنگی برای دیابت

از آنجا که گوجه فرنگی سرشار از انواع ویتامین‌ها است و کالری بسیار کمی دارد، برای انواع رژیم‌های غذایی مفید است؛ از جمله رژیم افراد دیابتی، که در هر دو نوع دیابت یک و دو استفاده از گوجه فرنگی به‌صورت پخته یا خام هیچ مانعی ندارد؛ تنها نمک نباید با آن استفاده کرد. همچنین از آب گوجه فرنگی نیز می‌توان به‌عنوان یک نوشیدنی و آب میوه استفاده کرد، زیرا کالری کم و قند پایینی دارد؛ اما باید توجه داشت که همچون دیگر مواد غذایی، در مورد مصرف آب گوجه فرنگی و گوجه فرنگی نیز باید حد تعادل را رعایت کرد.

یکی از مشکلات بیماران دیابتی چسبندگی در پلاکت‌ها است که به همین دلیل خطر ابتلا به تصلب شراین و بیماری‌های قلبی و عروقی و همچنین حملات سکته قلبی و مغزی را در بیماران مبتلا به دیابت نوع ۲ زیاد می‌شود؛ بنابراین بیماران دیابتی داروهای ضد انعقادی مصرف می‌کنند. در گوجه فرنگی، در ماده زرد رنگ ژله‌ای دور تخم‌های گوجه فرنگی، ماده‌ای وجود دارد که خاصیت ضد انعقادی دارد؛ بنابراین خواص گوجه فرنگی برای دیابت در تخم‌های گوجه فرنگی نیز وجود دارد که با مصرف گوجه فرنگی ویا آب گوجه فرنگی به بدن می‌رسد.

خواص گوجه فرنگی در بدنسازی

گوجه فرنگی علاوه بر ویتامین C زیادی که دارد، حاوی ماده اسید اورسولیک و توماتین است که به استحکام، قدرت و حفظ ماهیچه‌ها بسیار کمک می‌کند. این دو ماده موجب تحریک رشد و قدرت سلول‌های ماهیچه می‌شوند و از تحلیل رفتن و تضعیف آن‌ها جلوگیری می‌کند که سبب ایجاد خواص گوجه فرنگی در بدنسازی و ضرورت وجود آن رژیم‌ غذایی این افراد است. ویتامین C نیز خود باعث رفع خستگی و دفع سموم موجود در ماهیچه بر اثر کار و فعالیت می‌شود.

خواص گوجه فرنگی برای فشار خون

طبق تحقیقات انجام شده در کشورهای مختلف، بر روی خواص گوجه فرنگی برای فشار خون وبه‌خصوص مصرف آب گوجه فرنگی، در مدت یکسال، نتایج به دست آمده حاکی از آن است که مصرف روزانه حداقل یک فنجان آب گوجه فرنگی بدون نمک می‌تواند به کاهش فشارخون و کاهش کلسترول بد خون کمک کند و به این طریق در کاهش ابتلا به بیماری های قلبی و عروقی موثر باشد.

خواص گوجه فرنگی برای پوست

 یکی از مهم‌ترین فواید گوجه فرنگی که با آن آشنا هستیم، خواص گوجه فرنگی برای پوست است. گوجه فرنگی علاوه‌بر ویتامین‌ها و مواد مختلفی که دارد، حاوی مقدار بسیار زیادی ویتامین C است. ویتامین C در رفع رادیکال‌های آزاد پوست، مقاوم سازی، رفع چین و چروک و بستن منفذهای باز و روشن نمودن پوست بسیار موثر است. چنانچه در پوست خود احساس  وجود منافذ باز یا لکه‌های تیره می‌کنید، با گذاشتن چند حلقه گوجه فرنگی روی پوست خودتان به‌صورت ماسک یا مالیدن افشره آن، می‌توانید از خواص گوجه فرنگی برای پوست استفاده ببرید. ویتامین C و A و لیکوپن موجود در گوجه فرنگینیز می تواند در رفع جوش‌های جوانی و آکنه بسیار موثر باشد .

به خاطر وجود ویتامین C زیاد و انواع ویتامین‌ها و آنتی‌اکسیدان‌های بالا در گوجه فرنگی، در بسیاری از ماسک‌های تقویتی و زیبایی پوست از آن استفاده می‌شود.

ویتامین C موجود در گوجه فرنگی در ساخت کلاژن برای پوست و رفع چین و چروک بسیار موثر است؛ همچنین در ضخیم و درخشان شدن موها و تقویت ناخن ها نیز تاثیر دارد.

خواص گوجه فرنگی برای قلب

گوجه فرنگی حاوی مقدار زیادی آنتی‌اکسیدان به نام لیکوپن است. لیکوپن موجود در گوجه فرنگی در برابر رادیکال‌های آزاد، قوی‌تر از ویتامین E عمل می‌کند و چنانچه گوجه فرنگی به صورت پوره همراه با روغن زیتون مصرف شود، مقدار این آنتی‌اکسیدان در آن به‌شدت بالا می‌رود. طبق بررسی‌هایی که دانشمندان در دانشگاه کمبریج بر اثرات لیکوپن بر روی بیماران قلبی انجام دادند؛ معلوم شد که لیکوپن می‌تواند با اثرگذاری بر روی آندوتلیوم که به پوشش داخلی دیواره رگ‌ها گفته می‌شود، عملکرد رگ‌ها و خون رسانی به قلب را بهبود بخشیده و از خطرات قلبی و عروقی به‌شدت جلوگیری نماید. جالب است بدانید در این آزمایش‌ها اثر لیکوپن بر روی افراد سالم نیز بررسی شده است که هیچ تغییری ایجاد نکرده بود. از همین رو پزشکان معتقدند خواص گوجه فرنگی برای قلب، سبب شده است وجود آن در رژیم مدیترانه‌ای یکی از عوامل موثر در کاهش بیماری‌های قلب و عروق باشد.

خصوصیات گیاه شناسی گوجه فرنگی

ریشه

ریشه گوجه فرنگی دارای سیستم وسیعی می باشد و در عمق ۶۰ تا ۱۰۰ سانتی متر خاک نفوذ می کند. ریشه اصلی در صورتی که به وسیله سطح آب زیرزمینی و طبقات سخت زیر مسدود نشود می تواند تا عمق قابل توجهی رشد کند. سیستم ریشه ای عمیق گیاه منجر به افزایش مقاومت گیاه در مقابل تنش خشکی می شود.

ساقه

ساقه گوجه فرنگی علفی، گرد، صاف و شکننده می باشد. با افزایش سن گیاه، چهار گوش، سخت و تقریبا خشبی می شود. ساقه ها پوشیده از کرک ریز هستند.

برگ

برگ ها در گوجه فرنگی مرکب و به طور متناوب بر روی ساقه قرار می گیرند. رنگ برگ سبز روشن و تعداد برگ ها و برگچه ها و اندازه آنها بر حسب واریته و دما و شرایط نوری متغیر می باشد که پشت آن کرک های ریزی وجود دارد.

گل

گل ها به صورت خوشه ای  بین دو گره متوالی روی ساقه ظاهر می شوند. در گوجه فرنگی برای تشکیل میوه نیاز به گرده افشانی می باشد. گل های گوجه فرنگی کامل بوده و دارای اندام نر و ماده می باشد و به صورت متناوب و به رنگ زرد روی خوشه گل قرار دارند. معمولاً ۴ تا ۸ گل در روی هر گل آذین قرار دارد. همچنین ۲۰ عدد خوشه در هر بوته در مراحل رشد تولید می شود.

میوه

میوه گوجه فرنگی از لحاظ گیاه شناسی، سته گوشتی و آبدار است و شامل دانه هایی که توسط یک توده ژلاتین احاطه شده اند می باشند. به هنگام رسیدن، میوه به رنگ قرمز، زرد و نارنجی مشاهده می شود. گوجه فرنگی محصول فصل گرم بوده و به یخبندان حساس است. حساسیت میوه آن به سرما بیشتر از شاخ و برگ است.

آماده سازی خاک

قبل از آماده کردن زمین، ابتدا باید عمل آماده سازی خاک را انجام داد. خاک بستر گوجه فرنگی باید بسیار قوی و عمیق باشد، چون ریشه های این گیاه تا عمق ۷۰ تا ۸۰ سانتی متر رشد می کنند. در نتیجه این گیاه خاک فشرده را نمی پسندد. بیشترین فعالیت ریشه در عمق ۳۰ سانتی متری خاک می باشد و بسترهای کشت اصلی را قبل از انتقال نشاء بایستی تا عمق ۸۰ سانتی متر برای نفوذ بهتر ریشه مهیا نمود.

ویژگی های خاک

این گیاه به خاک شنی، شنی لومی و پوک همراه با زهکشی مناسب نیاز دارد. به ویژه بعد از جوانه زنی و در زمان رسیدن میوه حساس به غرقاب است. رطوبت اضافی خاک  باعث مرگ گیاهچه می شود که این بیماری می تواند در اثر قارچ های بیماری زایی همجون فیتوفترا، پی تیوم و ریزوکتونیا ایجاد شود.

ریشه گوجه فرنگی نسبت به خیار قدرت نفوذ بیشتری داشته و تا حدودی به خشکی مقاومت دارد. اسیدیته مطلوب خاک  ۶ تا ۵/۶ است. معمولا اسیدیته پایین با کاهش مقدار کلسیم همراه است و در صورت بروز تنش، پوسیدگی گلگاه اتفاق می افتد. این گیاه نسبتاً شوری تا ۵/۲ دسی زیمنس بر متر را تحمل می کند.

طبقه بندی گوجه فرنگی از نظر عادت رشد

انتخاب رقم مناسب در عملکرد نهایی محصول بسیار موثر است. معمولاً ارقام انتخابی بایستی دارای صفات مطلوبی همچون مقاومت نسبی به آفات و بیماری ها و دیگر تنش های محیطی باشند.

گوجه فرنگی درای ارقام پارتنوکارپ و غیر پارتنوکارپ می باشد که در ارقام پارتنوکارپ فقط گل ماده تولید می شود و بذری به وجود نمی آید. همچنین دارای واریته های متعددی از نظر شکل میوه، رنگ آن و کیفیت و همچنین مقاومت به شرایط مختلف می باشد. از نظر عادت رشد گوجه فرنگی به سه گروه تقسیم می شود:

ارقام رشد محدود یا معین

این ارقام برای کشت در فضای باز استفاده می شود و رشد آن ها به جوانه گل ختم می شود. معمولاً به ازای هر دو برگ یک گل آذین دارد و در انتهای هر شاخه فرعی نیز پس از تولید دو تا سه برگ یک گل آذین به وجود می آید و رشد گیاه متوقف می شود. دوره باردهی در این ارقام کوتاه است.

ارقام رشد نامحدود یا نامعین

این ارقام معمولاً در داخل گلخانه و مزرعه کشت می شود که حالت بالا رونده دارند و معمولاً به ازای هر سه برگ یک گل آذین  وجود دارد و جوانه انتهایی به رشد خود ادامه می دهد. گل آذین در گوشه های ساقه اصلی و فرعی به وجود می آید و تا زمانی که شرایط مناسب باشد بوته به رشد خود ادامه می دهد.

ارقام رشد نیمه محدود یا شبه معین

در این ارقام به ازای هر سه برگ یک گل آذین وجود دارد و در نهایت در جوانه انتهایی نیز یک جوانه گل تولید می شود. برای کشت های کوتاه مدت گلخانه ای که حداکثر تولید را داشته باشد در پاییز مناسب می باشد. البته این ارقام بیشتر در هوای آزاد کشت می شوند.

به طور کلی ارقام گوجه فرنگی مورد استفاده در گلخانه باید دارای ویژگی های زیر باشند:

  • تولید محصول خوب در شدت نور کم
  • رشد رویشی و گلدهی در دماهای پایین
  • مقاومت و میوه دهی خوب در شرایط نور کم و دمای پایین
  • میوه دهی با کیفیت بالا در شرایط نامطلوب
  • مقاومت به بیماری ها از جمله ویروس موزاییک توتون

محصول گوجه فرنگی به صورت تازه خوری، رب، کنسرو و … مصرف می شود. بنابراین اولین تقسیم بندی بذر گوجه فرنگی بر اساس نحوه مصرف آن به صورت تازه خوری و صنعتی می باشد.

معمولاً ارقام گلخانه ای به مصرف تازه خوری می رسد. اما برداشت های پایانی آنها به لحاظ شکل های مختلفی که دارند به مصرف صنعتی می رسد. دومین تقسیم بندی گوجه فرنگی بر اساس هم رسی استوار است که به سه دسته هم رس، غیر هم رس و بینابین تقسیم می شود. د

ر ایران در برداشت های طولانی مدت از واریته غیر هم رس و در برداشت های کوتاه تر از واریته های بینابین استفاده می شود. سومین تقسیم بندی گوجه فرنگی بر اساس وزن میوه صورت می گیرد.

به طور مثال گوجه چری با وزن ۵ تا ۲۰ گرم تا گوجه هایی به وزن ۲۵۰ گرم با توجه به سلیقه مصرف کننده تولید می شود که در گوجه های سنگین تر زمان بیشتری  برای رسیدن به مرحله باردهی نیاز می باشد.

در این رابطه گوجه چری حدود ۶۰ روز پس از نشاء کاری به اولین برداشت می رسد.

مراحل قبل از کاشت گوجه فرنگی

برای برداشت عالی گوجه فرنگی ابتدا بر روی بذر متمرکز شوید. خرید بذر این سبزی را از فروشگاه های معتبر انجام دهید. برای بذر این گیاه از نمونه های گرده افشانی شده یا ژنتیکی بهره مند شوید.

اگر این بذر از یک گیاه پیوندی و کنترل شده تهیه شده باشد، نتیجه کاشت گوجه فرنگی متفاوت خواهد بود. پس در انتخاب بذر مناسب دقت به خرج دهید.

ژنتیکی

چنین بذرهایی اشاره به گوجه هایی دارند که بدون تغییر کاشت شده اند. این گوجه ها در نوع خالص قرار می گیرند. نمونه دو رگه این بذرها ترکیبی می باشند.

شناخته شده

این روش بر حسب زمانی است که گیاه به ثمر می رسد. این نوع گیاهان در چند هفته به ثمردهی می رسند. نمونه گوجه فرنگی های ناشناخته در تمام فصل قادر به ثمردهی می باشند. این پروسه تا رسیدن به سرمای هوا ادامه دارد.

گوجه فرنگی ها از نظر وضعیت ظاهری به چهار دسته کروی، گیلاسی، کبابی و خمیری دیده می شوند. کاشت گوجه فرنگی به موارد مصرف شما بستگی دارد. اگر قصد دارید از این گوجه ها برای تهیه سس بهره مند شوید، بهتر است نوع کبابی و خمیری آن را بکارید. گوجه های گیلاسی کوچک هستند و بیشتر برای تزیین و سالاد مورد توجه قرار می گیرند.

برای خرید بذر گوجه کیان کلیک کنید.

تهیه بذر گوجه فرنگی

گوجه فرنگی را از وسط به دو نیمه تقسیم نمایید و آن را درون یک کاسه با دهانه بزرگ بگذارید. با این کار، سطحی از قارچ ها بر روی دانه ها دیده می شود. این نگه داری از بیماری های مربوط به بذر جلوگیری می کند و بر روند رشد گوجه فرنگی تاثیر می گذارد.

اگر چندین ظرف از بذرهای مختلف گوجه فرنگی را در اختیار دارید، بهتر است آن ها را با برچسب از یکدیگر شناسایی کنید. توجه داشته باشید که درپوش بر روی ظرف نگذارید. چون سبب عدم دسترسی به اکسیژن خواهد شد.

برای نگه داری این ظرف محیط مناسبی را انتخاب کنید. این محیط باید بدون نور و تقریباً گرم باشد. برای نتیجه بخش بودن این تخمیر، محتویات داخل ظرف را به هم بزنید. این کار به منزله شکل گیری سطح قارچی بر روی گوجه ها انجام می گیرد. برای رویت این قارچ ها حدود ۲ یا ۳ روز صبر کنید. بذرهای گوجه فرنگی کمی بعد از شکل گیری قارچ ها باید برداشت گردند. در غیر این صورت ممکن است جوانه بزنند.

برای برداشت بذرها، از یک دستکش کمک بگیرید و با آن لایه قارچی را کنار بزنید. در این صورت دانه ها در قسمت تحتانی کاسه نمایان می شوند. حالا باید به محتویات داخل کاسه آب بیفزایید. منتظر بمانید تا بذرها در قسمت تحتانی جای بگیرند و قسمت های دیگر بر روی صافی بمانند. حالا بذرها را بر روی صافی جمع کنید و در آخر آن ها را با آب بشویید.

دانه ها را باید بر روی یک سطح مناسب قرار دهید تا خشک شوند. بهتر است این سطح پارچه یا کاغذ نباشد. چون جدا کردن بذر را مشکل خواهد نمود. بذرهای خشک شده را در یک مکان بدون نور و خنک بگذارید. این محیط می تواند یک ظرف دربسته در یخچال باشد. بذرها نباید در فریزر قرار بگیرند. چون در این صورت صدمه خواهند دید.

نحوه کاشتن گوجه فرنگی

برای کاشت گوجه فرنگی آخرین یخبندان را در نظر بگیرید. ۶ تا ۸ هفته قبل از یخبندان اقدام به تکثیر گوجه فرنگی نمایید. در این شرایط محیط منزل را برای کاشت انتخاب کنید. برای این کار از گلدان های پلاستیکی و … استفاده کنید.

برای پر کردن این ظرف های پلاستیکی از خاک مرطوب کمک بگیرید. البته می توانید از خزه نیز برای پرورش گوجه فرنگی استفاده کنید. این خزه باید آبیاری شود. بعد از این مرحله، ۲ یا ۳ عدد بذر گوجه فرنگی در خاک بکارید. این عمق باید در یک تا ۴ اینچی عمق خاک باشد.

برای خرید بذر گوجه دیبا کلیک کنید.

اصول پرورش گوجه فرنگی

گیاه گوجه فرنگی بعد از سر در آوردن از خاک رشد سریعی خواهد داشت. اگر قصد انتقال گوجه فرنگی را به محیط بیرون دارید، باید منتظر بمانید تا به ۶ اینچ برسد. ضمن اینکه فضای خوبی برای پرورش گوجه فرنگی وجود داشته باشد.

دمای هوا باید به گونه ای باشد که امکان انتقال گوجه فرنگی به محیط باغچه فراهم گردد. هماهنگ شدن این گیاه با شرایط جدیدش باید از یک هفته قبل شروع شده باشد. ابتدا گیاهان را در نور خورشید و آن گاه در منطقه سایه بگذارید.

این گیاهان باید ساعاتی را در فضای باز قرار بگیرند و کم کم به این شرایط عادت کنند. ساعت قرار گیری ابتدا باید در حد یک یا ۲ ساعت باشد و آن گاه بیشتر شود.

خاک در نظر گرفته برای کشت گوجه فرنگی مانند کاشت بادمجان اهمیت زیادی دارد. این خاک باید از مواد مغذی و زهکشی مناسب برخوردار باشد. با به کارگیری خزه، زهکشی خاک مناسب می شود. خزه قابلیت ترکیب با کمپوست یا خاک برگ را دارد. برای بهره مندی از خزه، نصف خاک را با نسبت برابر خزه نارس میکس نمایید.

میزان اسیدیته خاک برای کاشت گوجه فرنگی باید بین ۶ تا ۷ باشد. اگر این سطح کمتر از ۶ است، باید مقداری آهک دولومیت به آن اضافه نمایید. اگر میزان اسیدیته خاک بیشتر از ۷ باشد، باید دانه های سولفور را به خاک اضافه کنید.

برای قرار دادن نهال در خاک یک گودال مناسب حفر نمایید. این گودال باید در حدی باشد که حدود ۱ تا ۴ اینچ از گیاه از خاک بیرون بماند. در داخل گودال مواد آلی اضافه کنید. این کار به رشد بیشتر گیاه منجر خواهد شد.

برای کود دهی از کودهای گیاهی کم نیتروژن(غلیظ) یا کود مرغی کمک بگیرید. کود دهی باید ماهی یک بار تکرار شود. بهتر است برای استقرار گیاه از یک چوب استفاده کنید. این مسئله سبب استحکام ساقه و میوه گیاه گوجه فرنگی خواهد شد. این گیاه معمولاً هر ۴ تا ۷ روز آبیاری می شود و از این نظر شبیه به کاشت سیب زمینی می باشد.

برای افزایش ثمردهی این گیاه از کود گیاهی و جلبک دریایی استفاده کنید. این کار بهتر است به شکل هفتگی انجام بگیرد.

برداشت گوجه فرنگی

برای رشد فزاینده میوه های گوجه فرنگی، شاخه ها را از گیاه گوجه فرنگی جدا کنید. شاخه ها بین ساقه های اصلی و جانبی دیده می شوند.

۶۰ روز بعد از کاشت می توانید گوجه فرنگی ها را برداشت نمایید. این میوه را با کارد از ساقه جدا کنید.

نویسنده پست: شقایق کلهر

دیدگاهتان را بنویسید

نشانی ایمیل شما منتشر نخواهد شد. بخش‌های موردنیاز علامت‌گذاری شده‌اند *