نام علمی:
Achillea millefolium
تیره:
Asteraceae
گیاهشناسی
بومادران متعلق به گروه گیاهان دولپه و تیره کاسنی میباشد. گیاهی است پایا ، به ارتفاع 20 تا 90 سانتیمتر و گاهی بیشتر که بطور خودرو در دشتها، کنار جاده‌ها و نواحی کوهستانی می‌روید. برگهائی بدون دمبرگ، دراز ، پوشیده از کرک و منقسم به بریدگیهای بسیار باریک دارد. کاپیتولهای کوچک و متعدد آن که به طول 4 تا 8 میلیمتر و به عرض 2 تا 5 میلیمتر میباشد، وضع مجتمع به صورت گل آذین دیهیم ، در قسمتهای انتهائی ساقه دارد.
در هر کاپیتول آن ، دو نوع گل ، یکی زبانه‌ای و سفید رنگ ، واقع در حاشیه گل آذین و دیگری لوله‌ای واقع در ناحیه وسط دیده میشود. در بعضی از فرمهای این گیاه نیز به تناسب شرایط خاص محیط زندگی ، گلهای زبانه‌ای دارای رنگ ارغوانی یا مایل به آن می‌گردد. تعداد گلهای زبانه‌ای هر کاپیتول از 5 تا 6 تجاوز نمی‌نماید. میوه فندقه ، طویل و به شکل تخم مرغ وارونه است.
خواص دارویی
درمان سرماخوردگی
از دوران باستان برای درمان سرماخوردگی و تب از چای بومادران استفاده شده است. گیاه بومادران منافذ و عروق خونی را باز می‌کند. بنابراین در دفع سموم بدن از طریق تعریق موثر است، التهاب را از بین می‌برد و خاصیت آنتی بیوتیکی آن عفونت ناشی از بیماری سرماخوردگی را از بین می‌برد. توصیه میشود به منظور کاهش سرفه، عطسه و آبریزش بینی ناشی از سرماخوردگی، از ترکیب چای بومادران و نعنا استفاده شود.
رفع اضطراب
مصرف گیاه بومادران تأثیر مستقیمی بر کاهش هورمون‌های استرس زا دارد. این گیاه دارای اثرات مشابه داروی دیازپام است و به درمان استرس و اضطراب کمک می‌کند. علاوه بر این مصرف بومادران به دلیل خواص آرام بخشی که دارد برای درمان بی‌خوابی بسیار مفید و سودمند است. افراد می‌توانند برای درمان بی‌خوابی، هر شب قبل از خواب یک فنجان چای بومادران بنوشند.
بهبود سیستم گوارش
گیاه بومادران به تحریک ترشح آنزیم‌های گوارشی و صفرا کمک می‌کند. بنابراین می‌تواند روند گوارشی را سرعت بخشد و خطر ابتلاء به مشکلات مربوط به سیستم گوارش مانند یبوست، نفخ معده و اسهال را کاهش دهد. علاوه بر این اگر از سندروم روده تحریک پذیر رنج می‌برید، چای بومادران می‌تواند به بهبود علائم این بیماری کمک کند. شواهد علمی نیز به تأثیر مثبت بومادران را در پیشگیری و درمان زخم معده نشان داده است.
درمان فشار خون بالا
نتایج مطالعات نشان می‌دهد استفاده منظم از گیاه بومادران می‌تواند به تنظیم فشار خون کمک کند و خطر ابتلاء به سکته قلبی، سکته مغزی، آترواسکلروز و دیگر بیماری‌های قلبی عروقی را کاهش دهد. نتایج یک مطالعه روی موش‌ها ثابت کرد که مصرف چای بومادران، مانع ورود کلسیم به عروق خونی میشود و به کاهش فشار خون کمک می‌کند.
نیاز اکولوژیکی
بومادران در طول رویش به شرایط اقلیمی خاصی نیاز ندارد و تقریبا در هر اقلیمی رویش می‌کند. بومادران در مناطق گرم و آفتابی گلهای بیشتری تولید می‌نماید. خاکهای سبک شنی برای کشت این گیاه مناسب است.
آماده سازی خاک
تناسب مقدار عناصر اصلی نظیر ازت ، فسفر و پتاس نقش عمده‌ای در افزایش پیکر رویشی گیاه و همچنین در افزایش اسانس آنها دارد.
تاریخ و فواصل کاشت
زمان مناسب برای کشت مستقیم گیاه در زمین اصلی اواخر تابستان – اوایل پائیز است. در این روش بذور در ردیفهایی به فاصله 40 تا 50 سانتیمتر در زمین اصلی کشت می‌شوند. برای هر هکتار زمین به 2 تا 3 کیلوگرم بذر نیاز است. زمان مناسب برای کشت غیر مستقیم اوایل بهار است. برای این کار بذور در ردیفهای به فاصله 5 تا 20 سانتیمتر در خزانه هوای آزاد کشت می‌شوند. سپس نشاء‌ها در زمین اصلی در ردیفهایی به فاصله 60 سانتیمتر و فاصله دو بوته در طول ردیف 25 تا 30 سانتیمتر کشت می‌شوند.
فصل پائیز زمان مناسبی برای تکثیر رویشی بومادران میباشد. در این روش بوته‌ها در ردیفهایی به فاصله 60 سانتیمتر کشت می‌شوند فاصله دو بوته از یکدیگر 25 تا 30 سانتیمتر مناسب است. بومادران 4 تا 5 سال در زمین باقی می‌ماند. گیاهانی که دوره رویشی کوتاهی دارند برای تناوب کشت با بومادران مناسب‌ترند زیرا پس از برداشت آنها زمان کافی برای آماده ساختن زمین وجود خواهد داشت.
کاشت
کشت و تکثیر بومادران توسط بذر و به شکل رویشی نیز انجام می گیرد. تکثیر توسط بذر به دو روش مستقیم و غیر مستقیم صورت می‌گیرد.
- کشت مستقیم: بذور به صورت ردیفی در زمین اصلی که بستر آن برای کشت بومادران آماده شده است کشت می‌شوند.
- کشت غیر مستقیم: بذور را در زمان مناسب در خزانه هوای آزاد کشت می‌کنند. عمق بذر در موقع کاشت نباید بیشتر از 0.5 سانتیمتر باشد. پس از آبیاری منظم و وجین علفهای هرز سطح خزانه اوایل پائیز می‌توان نشاء‌ها را به زمین اصلی منتقل نمود.
- تکثیر رویشی: تکثیر رویشی گیاه از طریق تقسیم بوته صورت می‌پذیرد. گیاهان 4 تا 5 ساله را در فصل پائیز از خاک خارج می‌کنند. سپس هر گیاه را به 2 تا 4 بوته تقسیم و در زمین مورد نظر کشت می‌نمایند.
داشت
رشد اولیه بو مادران بسیار کند میباشد. از این رو مبارزه مکانیکی و شیمیایی با علفهای هرز ضرورت دارد. در سال اول رویش می‌توان از علف‌کش کرب (Kerb) به مقدار 4 کیلوگرم در هکتار استفاده کرد. از آفات گیاه سنهای لکه‌دار (Lygus spp) با مکیدن شیره گیاه سبب ضعیف شدن گیاهان می‌گردند. لارو نوعی پروانه (Hemimene Petriverella) از ریشه این گیاه تغذیه می‌کند که در صورت پیشروی و عدم مبارزه با آنها صدمات زیادی به محصول وارد خواهند کرد.
برداشت
در صورتی که گیاهان بطور غیر مستقیم کشت و در فصل پائیز به زمین اصلی منتقل شده باشند یکسال پس از کاشت (از سال دوم) به گل می‌نشیند و می‌توان محصول را برداشت کرد. چنانچه گیاهان بطور مستقیم کشت شده باشند، محصول از سال سوم قابل برداشت خواهد بود. چون گیاهان در مرحله گلدهی از بیشترین مقدار ماده موثره برخوردارند، این مرحله زمان مناسبی برای برداشت گلها و پیکر رویشی (ساقه‌ها و شاخه‌های جوان) بومادران است. هنگام جمع آوری گلها باید آنها را به همراه دمگل به طول 3 تا 4 سانتی متر برداشت کرد.
اندامهای برداشت شده را می توان در سایه و یا با استفاده از خشک‌کنهای الکتریکی در دمای 30 تا 40 درجه سانتیگراد خشک نمود. کوتاهی در خشک کردن اندامها سبب تغییر رنگ گلها و پیکر رویشی گیاهان و در نتیجه سبب کاهش شدید مقدار ماده موثر گیاه میشود. از سال دوم رویش مقدار پیکر رویشی خشک شده بین 1 تا 4 تن در هکتار است. نسبت پیکر رویشی تازه به خشک 4 به 1 و نسبت گلهای تازه به خشک 6 به 1 میباشد. مقدار اسانس 3 تا 5 کیلوگرم در هکتار است که به روش تقطیر با آب و بخار استخراج میشود.
دامنه انتشار
البرز ، رژیون دماوند ، اشتران کوه ، ارومیه ، تبریز، گچسر ، کندوان ، پل زنگوله، راه گرگان به مشهد ، جنگل گلستان ، پلور
یک پاسخ برای “کشت و پرورش گیاه بومادران”