نام علمی:
Ipomoea batatas
تیره:
Convulvulaceae
سیب‌زمینی شیرین (نام علمی: Ipomoea batatas) گیاهی گلدار متعلق به خانواده پیچکیاناست. داشتن، نشاسته بالا، مزه شیرین آن را به یک میوه ریشه‌ای مهم تبدیل کرده‌است برگهای آن گاهی به عنوان سبزی خورده میشود. با اینکه خانواده آنها دارای ۵۰ سرده و ۱٬۰۰۰ گونه است اما مهمترین و کاربردی‌ترین گونه آن همین سیب‌زمینی شیرین است و بقیه گونه‌ها یا به‌طور محلی استفاده می‌شوند یا سمی هستند.
سیب‌زمینی شیرین رابطه دوری با سیب‌زمینی دارد.
گیاهشناسی
دارای شاخه های دراز و خزنده روی زمین می باشد که ساقه ها تا 4 متر نیز رشد می کنند ، ریشه آن متورم ، دراز و شیرین می باشد.
این گیاه دارای سرعت رشد سریعی می باشد.
برگهای سیب زمینی شیرین قلبی شكل مخروطی موجدار با دم برگ دراز و به رنگهای بنفش ، ارغوانی و گاهی سفید دیده می شوند. به جز مصرف خوراکی، از آنجایی که دارای برگهای زیبا و رنگارنگ می باشد به عنوان گیاه پوششی و برای مرزبندی و کاشت در باغ نیز مورد استفاده قرار می گیرد.
گلهای آن منظم ، جام گلها به شكل قیف است، این گلها به رنگهای سفید، صورتی و یا بنفش می باشند.
محصول این گیاه معمولا قسمت زیر زمینی آن است كه نوعی غده كاذب می باشد چون متورم است و محتوی نشاسته و مواد غذایی و مواد شیرین است.
این گیاه دارای ارقام مختلفی است كه بر حسب رنگ و بزرگی و كوچكی غده آنها مشخص می شود . از جمله سیب زمینی شیرین با غده قرمز خاكستری ، سیب زمینی شیرین زرد رنگ ، نوعی با غده ریز به نام Pataate minime كه در اسپانیا كاشته می شود. و پر محصول است و سرانجام نوعی با غده درشت Patate igname كه وزن هر غده آن تا چند كیلو گرم نیز می شود و رنگ گوشت آن سفید است .
انواع سیب زمینی شیرین
۱. سیب زمینی شیرین آپاچی (Apache):
سیب زمینی شیرین آپاچی، دارای پوست و گوشتی به رنگ نارنجی کمرنگ، و بسیار خوشمزه است.
۲. سیب زمینی شیرین بورگارد (Beauregard):
این سیب زمینی های شیرین، بومی لوئیزیانا هستند و پوستی به رنگ نارنجی تیره یا مسی، و شکلی کاملاً یکنواخت دارند. آنها تقریباً در ۱۰۰ روز به طور کامل می‌رسند و بالغ می‌شوند؛ انواع مختلفی داشته و مورد علاقه کشاورزان هستند. این نوع سیب زمینی شیرین بازدهی بالا و ترک خوردگی بسیار کمی دارد.
۳. سیب زمینی شیرین اسب قهوه ای (Brown Horse):
اسب قهوه ای، با پوستی عجیب غریب به رنگ قهوه ای چوبی، گوشتی بسیار شیرین به رنگ قرمز تیره دارد. یافتن این نوع سیب زمینی شیرین کمی دشوار، اما در بین مردم بسیار محبوب است.
۴. سیب زمینی شیرین “خوشه ای” پورتوریکو (“Bunch” Porto Rico):
این نوع سیب زمینی شیرین که با نام های “Vineless” و “Bush” نیز شناخته می شود، در فضای بسیار کم نیز رشد کرده و به راحتی می توانید این گیاه را پرورش دهید. گوشت آن به رنگ قرمز روشن و پوستش مسی رنگ است؛ طعم خوشمزه ای دارد و برای پخت و پز، بسیار مناسب است.
۵. سیب زمینی شیرین خوشه ای کارولینا (Carolina Bunch):
این سیب زمینی های شیرین، با شکل و فرم و پوستی یکنواخت و یکدست و صاف و درخشان، به رنگ مسی روشن، در کارولینای جنوبی تولید میشود. گوشت این گیاه به رنگ نارنجی تیره است. گیاهی نیرومند است و تقریباً در ۱۲۰ روز به طور کامل رسیده و بالغ می شود.
۶. سیب زمینی شیرین صد ساله (Centennial):
این نوع سیب زمینی شیرین، گوشتی نرم، به رنگ نارنجی پر رنگ دارد که می‌تواند غذای هرکسی را خوش رنگتر کند. اندازه‌اش از متوسط تا بزرگ متغیر است. استفاده از این گیاه متنوع، در انواع مختلف غذاها، موجب شده تا به یک سیب زمینی شیرین همه پسند، تبدیل شود.
۷. سیب زمینی شیرین کووینگتون (Covington):
این نوع جدیدی از سیب زمینی شیرین است که از کارولینای شمالی نشأت گرفته و ظاهری زیبا و گوشتی به رنگ نارنجی تیره دارد. این سیب زمینی شیرین خوشمزه، در بین پرورش دهندگان آن، بسیار محبوب است.
۸. سیب زمینی شیرین داربی (Darby):
سیب زمینی های شیرین داربی، دارای پوستی به رنگ قرمز تیره و گوشتی به رنگ نارنجی تیره است. شکل ظاهری آنها یکنواخت و بسیار خوشمزه است و وقتی پخته می‌شوند، گوشت‌شان بسیار نرم و آبدار می شود.
۹. سیب زمینی شیرین اوانژلین (Evangeline):
این نوع جدیدی از سیب زمینی شیرین است که از لوئیزیانا نشأت گرفته و پوستی مرطوب به رنگ گل رز و گوشتی به رنگ نارنجی بسیار تیره دارد.
۱۰. سیب زمینی شیرین اکسل (Excel):
این سیب زمینی شیرین، گوشتی نارنجی رنگ و پوستی به رنگ مسی روشن دارد. این گیاه در برابر حشرات، مقاوت بسیار زیادی دارد و رشدش بسیار سریع است. کاشت و پرورش این گیاه توسط دانشگاهی در کارولینای جنوبی، توسعه پیدا کرد.
۱۱. سیب زمینی شیرین جورجیا جت (Georgia Jet):
این سیب زمینی های شیرین، بسیار سریع رشد می کنند و مخصوص باغ های شمالی هستند. این گیاه دارای عطر و طعمی بسیار غنی و پوستی به رنگ قرمز مایل به بنفش است.
۱۲. سیب زمینی شیرین قرمز جینسینگ (Ginseng Red):
سیب زمینی شیرین قرمز جینسینگ، پوستی صاف و شکل و ظاهری دوست داشتنی دارد. گوشت آن به رنگ نارنجی روشن بوده و پرورش آن برای کسانی که فضای زیادی در باغچه خود ندارند، بسیار مناسب است.
۱۳. سیب زمینی شیرین هانا (Hannah):
این سیب زمینی های شیرینِ صاف و کرم رنگ، طعم شیرینی دارند و گوشت آنها، به رنگ کرم است که بعد از پخت، به رنگ زرد در می‌آید. هانا، نوعی سیب زمینی شیرین و خشک و بسیار جذاب و محبوب است.
۱۴. سیب زمینی شیرین هایمن (Hayman):
سیب زمینی شیرین هایمن، بسیار مرطوب و شیرین است و گوشتی به رنگ زرد مایل به سبز دارد. هایمن را، نباید با سیب زمینی شیرین سفید هایمن (White Hayman) که خشک است و شیرینیِ کمی دارد، اشتباه گرفت.
۱۵. سیب زمینی شیرین هرناندز (Hernandez):
این نوع سیب زمینی شیرین که بومیِ لوئیزیاناست، روند رشد آهسته ای دارد و حدود ۱۲۵ روز طول می کشد تا بالغ شده و آماده برداشت شود. سیب زمینی شیرین هرناندز، با گوشتی به رنگ نارنجی تیره و پوستی قرمز رنگ، در برابر بیماری هایی مانند پژمردگی فوزاریومی (fusarium wilt) نسبتاً مقاوم است و برای پخت، بسیار عالیست.
۱۶. سیب زمینی شیرین جرسی (جرسی زرد) (Jersey (Yellow Jersey):
این گیاه با نام های جرسی (Jersey) یا جرسی زرد (Yellow Jersey) شناخته شده و پوستی به رنگ زرد طلایی دارد؛ که با قرار گرفتن در هوای آزاد، به رنگ برنز درمی‌آید. گوشت آن به رنگ سفید خامه ای یا زرد روشن است و بخارپز کردن این سیب زمینی شیرین، می توانید از طعم شیرین و بی‌نظیر آن، لذت ببرید.
۱۷. سیب زمینی شیرین جواهر (Jewel):
کارشناسان این گیاه را، پُرکاربردترین نوع سیب زمینی شیرین معرفی می‌کنند. طعم این سیب زمینی شیرین، چه بصورت بخارپز ، چه بصورت پخته شده و یا حتی خام در سالاد، فوق العاده است. پوستی مسی رنگ و گوشت مرطوبی به رنگ نارنجی روشن دارد و بعد از گذشت حدود ۱۳۵ روز، بالغ و آماده برداشت میشود.
۱۸. سیب زمینی شیرین کوتوبوکی (Kotobuki):
این سیب زمینی های شیرین، بومیِ ژاپن است و گوشتی به رنگ قهوه ای مایل به قرمز و طعمی نارس دارد. این سیب زمینی خشک است و جز در غذاهای آسیایی، کاربرد چندانی ندارد؛ اما در غذاهای سرخ شده، خصوصاً tempura (نوعی غذای ژاپنی)، بسیار عالیست.
۱۹. سیب زمینی شیرین کومارا (Kumara):
این سیب زمینی های شیرین که بیشتر در نیوزیلند کشت می شوند، تاریخچه‌ای بسیار طولانی دارند و سومین سبزی محبوب در بین شهروندان نیوزیلند محسوب می‌شوند.
۲۰. سیب زمینی شیرین نانسی هال (Nancy Hall):
مصرف این سیب زمینی های شیرین از سال ۱۹۳۰ تا به امروز رواج داشته و دارای پوستی به رنگ روشن و گوشتی زرد رنگ هستند. این سبزیِ خوشمزه بعد از پخت، طعم شیرین و دلپذیری دارد و علی رغم داشتن ظاهری معمولی و غیر جذاب، بسیار محبوب است.
۲۱. سیب زمینی شیرین جواهر جدید (New Jewel):
این سیب زمینی شیرین، با پوستی به رنگ قرمز همانند گل رُز، و گوشتی به رنگ نارنجی تیره، بسیار خوشمزه است و به صورت انبوه کاشت و برداشت میشود. این نوع سیب زمینی شیرین، به دلیل داشتن رنگ و طعم بی‌نظیرش، در بین تمامی ملت‌ها و کشورهای دنیا، محبوب و پُرطرفدار است.
۲۲. سیب زمینی شیرین اوکیناوا (Okinawa):
این سیب زمینی شیرین، پوست و گوشتی به رنگ قهوه ای روشن مایل به بنفشِ منحصر به فردی دارد که بسیار شیرین و مقوی است. این سبزی، برای استفاده در پخت و پز و سرخ شدن، بسیار مناسب است و حتی بعد از پخت نیز، رنگ بنفش و زیبای خود را حفظ می کند.
۲۳. سیب زمینی شیرین او. هنری (O’Henry):
این نوع سیب زمینی شیرین، گوشتی سفید رنگ دارند و نوعی از سبزیجات ترکیبی است. این سیب زمینی، بازده زیادی دارند و فقط در ۹۰ روز ، بالغ و آماده برداشت می شود. این سیب زمینی شیرین همچنین در برابر انواع بیماری ها، بسیار مقاوم است.
۲۴. سیب زمینی شیرین شرقی (Oriental):
این گیاه که با نام سیب زمینی شیرین ژاپنی نیز شناخته میشود، پوستی به رنگ صورتی مایل به ارغوانی و گوشتی روشن و سفید دارد. عطر و طعم مغزدارِ آن، این سبزی را، به یک نوع سیب زمینی شیرین محبوب تبدیل کرده و می توان آن را پخت، کباب و یا حتی بخار پز کرد.
۲۵. سیب زمینی شیرین پورتوریکو (Puerto Rican):
این سیب زمینی شیرین، پوستی به رنگ مس و گوشتی به رنگ قرمز نارنجی دارد و بسیار شیرین و آبدار است. این سبزی، در برابر انواع بیماری ها، مقاوم است و یک سیب زمینی شیرینِ باغبانیِ بسیار عالی است.
۲۶. سیب زمینی شیرین بنفش:
این سبزی، پوست و گوشتی به رنگ بنفش تیره دارد و گوشتِ آن، کمی خشک است و شیرین نیست. به همین دلیل، پخت آن به همراه سایر مواد غذایی، بهتر از خوردن آن به تنهایی است.
۲۷. سیب زمینی شیرین گارنت قرمز (Red Garnet):
دلیل نام گذاری این نوع سیب زمینی شیرین، پوست قرمز تیره و یا بنفش رنگ آن است، که بصورت رنده و یا له شده، در انواع دستورهای غذایی از جمله تهیه نان، کیک و بسیاری از دسرها، کاربرد دارد.
۲۸. سیب زمینی شیرین جواهر قرمز (Red Jewel):
این سیب زمینی شیرین متنوع و پرطرفدار، گوشتی به رنگ نارنجی تیره و پوستی قرمزرنگ دارد. بعد از پخت، بافتی بسیار نرم پیدا کرده و به غذای شما، زیبایی بسیاری می‌بخشد.
۲۹. سیب زمینی شیرین رگال (Regal):
این سیب زمینی شیرین، با پوستی به رنگ قرمز تیره مایل به بنفش، و گوشت نارنجی زیبا، برای پختن بسیار مناسب است. این سبزی با کیفیت و بسیار محبوب، در هر فصل، محصول بسیار زیادی تولید می‌کند.
۳۰. سیب زمینی شیرین ساتسوما (Satsuma):
این سیب زمینی شیرین که اغلب در منطقه ساتسومای ژاپن کشت می شود، از سال ۱۶۰۰ وجود داشته و روش استفاده و پخت آن در مناطق مختلف جهان، متفاوت است. از این نوع سبزی، هم به عنوان یک ماده اولیه در غذا و هم در تهیه نوشیدنی های الکلی استفاده میشود. سیب زمینی شیرین ساتسوما، عطر و طعمی ساده و شیرین دارد و بسیار محبوب است.
۳۱. سیب زمینی شیرین Delight South:
این نوع سیب زمینی شیرین، دارای گوشتب به رنگ نارنجی تیره و پوستب به رنگ قرمز، و یا مسی تیره است. این سیب زمینی شیرین با عطر و طعمی خوشمزه و رضایت بخش، از سال ۱۹۸۰ میلادی کشت شده و در اغلب فروشگاه ها به وفور یافت میشود.
۳۲. سیب زمینی شیرین سومور (Sumor):
“Sumor” یک کلمه انگلیسی باستانی، به معنی “تابستان” است. این نوع سیب زمینی شیرین، دارای پوستی برنز رنگ و گوشت سفید یا زردرنگ است. این سبزی، حاوی ویتامین C بیشتری نسبت به گوجه فرنگی است و به سرعت رشد می کند. اگر میخواهید در باغچه ی خانه خود، سیب زمینی ایرلندی پرورش دهید، اما بخاطر گرمای بیش از حد هوا، نمی‌توانید، کاشت این نوع سیب زمینی شیرین را بجای آن، امتحان کنید.
۳۳. سیب زمینی شیرین وردامان (Vardaman):
این گیاه بوته ای، دارای گوشتی به رنگ نارنجی تیره است. اگر فضای محدودی در باغچه خود دارید، کاشت این نوع سیب زمینی شیرین بسیار توصیه میشود. این سبزی از اوایل سال ۱۹۸۰ کشت می‌شده و با شاخ و برگهای سبز و قرمز روشن خود، به همان اندازه که خوشمزه اند، زیبا نیز هستند.
۳۴. سیب زمینی شیرین سفید:
این سبزی، نوعی سیب زمینی شیرین معمولی نارنجی رنگ است و به آن، سیب زمینی Camote یا Batata نیز گفته می شود. پوستی به رنگ قرمز مایل به بنفش یا بنفش مایل به قهوه ای دارد و بسیار سفت و خوشمزه است و می توان از آن هم بصورت پخته و هم کباب شده، در انواع غذاها استفاده کرده و لذت برد.
۳۵. سیب زمینی شیرین یامایمو (Yamaimo):
این نوع سیب زمینی شیرین پُرکاربرد، بومیِ ژاپن است. گیاهی شیرین و چسبناک است و اغلب به صورت ورقه ورقه برید شده در سالاد، استفاده می شود. می توان آن را سرخ کرده و یا در تهیه نودل سوبا (نوعی غذای ژاپنی) استفاده کرد.
خواص دارویی
سیب زمینی شیرین به لطف فیبر‌های غذایی محلول و غیر محلول در آبی که دارد به بهبود هضم غذا کمک زیادی می‌کند. این ترکیبات با پیشگیری از بروز یبوست و علائم مربوط به آن باعث تسریع روند دفع از روده‌ها میشود. علاوه بر این، فیبر‌ها جذب روده‌ای کلسترول را کاهش می‌دهند و قدرت سیرکنندگی بالایی دارند
کمک به التیام زخم‌ها
از آنجایی که سیب زمینی شیرین سرشار از ویتامین C است می‌تواند به پیشگیری از خونریزی کمک کرده و زخم‌ها را با سرعت بیشتری التیام دهد. نتایج پژوهش‌ها نشان می‌دهند که سیب زمینی شیرین زردرنگ از دوران باستان برای درمان بیماری‌های مربوط به ویتامین C استفاده شده است. ویتامین C موجود در این ماده غذایی به همراه بتاکاروتن موجود در آن باعث تسریع عملکرد سلول‌های بخش میانی پوست میشود در نتیجه زخم‌ها زودتر جوش می‌خورند.
سیب زمینی شیرین برای سلامت قلب و عروق
اگر به طور منظم سیب زمینی شیرین مصرف کنید و در کنار آن تغذیه سالمی داشته باشید میتوانید از سلامت دستگاه قلب و عروقتان مطمئن باشید، چون این ماده غذایی مانع از آسیب به عضلات قلبی و رگ‌های خونی میشود. این تأثیر نیز به میزان بالای ویتامین B۶ در آن مربوط میشود که نرمی و انعطاف‌پذیری رگ‌های خونی را بالا می‌برد.
علاوه براین مصرف منظم سیب زمینی شیرین باعث کاهش فشارخون میشود، چون سرشار از پتاسیم است. این ماده معدنی باارزش برخلاف سدیم، تأثیر مثبتی در بیمارانی که از فشارخون بالا رنج می‌برند نشان داده است.
سیب زمینی شیرین حافظ کبد
آنتوسیانین‌های موجود در سیب زمینی شیرین با ایجاد تغییرات مناسبی از عملکرد کبدی محافظت می‌کند. این ترکیبات قادر هستند که از بروز خونریزی و التهاب سلولی و حتی نکروز یا مرگ این ارگان حیاتی پیشگیری کنند. کبد بافتی است که عملکرد‌های متعددی در بدن دارد. در نتیجه آنتوسیانین‌ها برای حفاظت از عملکرد‌های درونی بدن ضروری هستند.
سیب زمینی شیرین مانع از بروز التهاب سیستمیک
همان‌طور که گفته شد سیب زمینی شیرین حاوی میزان قابل‌توجهی آنتی‌اکسیدان است. این ترکیبات مغذی مانع از آسیب‌های ناشی از رادیکال‌های آزاد می‌شوند. در نتیجه می‌توانند روند التهابی که ممکن است هر لحظه در بدن ایجاد شود را کاهش دهند. نتایج پژوهشی که در خصوص مواد غذایی و تأثیر ضدالتهابی آنها انجام شده است نشان می‌دهد که این ترکیبات ضدسرطان هستند. آنتی‌اکسیدان‌ها باعث کاهش روند پیشرفت سرطان سینه، سرطان پروستات، سرطان کولون و سرطان پوست می‌شوند. یادتان باشد که تمام این بیماری‌ها از وجود التهاب مزمن در بدن ایجاد می‌شوند.
سیب زمینی شیرین برای هضم غذا
سیب زمینی شیرین به لطف فیبر‌های غذایی محلول و غیر محلول در آبی که دارد به بهبود هضم غذا کمک زیادی می‌کند. این ترکیبات با پیشگیری از بروز یبوست و علائم مربوط به آن باعث تسریع روند دفع از روده‌ها میشود. علاوه بر این، فیبر‌ها جذب روده‌ای کلسترول را کاهش می‌دهند و قدرت سیرکنندگی بالایی دارند. به این ترتیب نیز باعث تنظیم قند خون می‌شوند که این مسئله نیز در برنامه غذایی افراد مبتلا به دیابت و همچنین پیشگیری از بروز سندرم متابولیک (شکم بزرگ) مهم است. ۳ دستور ساده برای مصرف بیشتر سیب زمینی شیرین
خوشبختانه می‌توان از سیب زمینی شیرین به روش‌های مختلف استفاده کرد. میتوانید آن را به صورت پوره، داخل خورش یا سوپ و یا به روش‌های مختلف مصرف کنید. در ادامه ۳ دستور ساده برای تهیه این ماده غذایی مفید داریم:
چیپس سیب زمینی شیرین: یک میان وعده سیرکننده
یکی از جایگزین‌های مناسب و متنوع برای سیب زمینی سرخ‌کرده، چیپس سیب زمینی شیرین است. برای تهیه این چیپس‌های سالم به سیب زمینی شیرین شسته شده و یک قاشق چای‌خوری روغن و نمک و ادویه نیاز دارید. لازم نیست پوست سیب زمینی را بکنید. کافیست آن را برش‌های نازک بزنید و داخل سینی فر بچینید و نمک و روغن و ادویه‌های مورد علاقه‌تان را بزنید. سپس آن را به مدت ۱۰ دقیقه داخل فر بگذارید. اگر میخواهید چیپس‌هایتان کاملاً برشته و ترد شوند فر را از قبل به مدت ۵ دقیقه گرم کنید.
سوپ سیب زمینی شیرین
اگر به سوپ‌هایی با بافت کرمی علاقه‌مند باشید بدانید که سوپ سیب زمینی شیرین ایده آل است. میتوانید آن را پایه سوپ قرار داده و ترکیبات دیگری را به آن اضافه کنید. برای این کار به ۲ عدد سیب زمینی شیرین پوست‌کنده، مقداری جو پرک، آب، نمک و پیاز نیاز دارید. ابتدا سیب زمینی شیرین را در مقدار کمی آب بپزید. دقت کنید که آب زیادی اضافه نکنید تا مجبور نباشید آن را دور بریزید. اجازه دهید که سیب‌زمینی‌ها کاملاً نرم و پخته شوند. سپس با چنگال آن را له کنید و جو پرک، پیاز رنده شده، نمک و سایر چاشنی‌ها را اضافه کنید. اگر مایل باشید میتوانید به آن آب مرغ، پنیر، تخم‌مرغ و یا کمی گوشت سفید نیز اضافه کنید.
پوره سیب زمینی شیرین
یکی از روش‌های ساده برای استفاده از سیب زمینی شیرین پوره آن است. چون می‌توان آن را در کنار گوشت‌ها و غذاهای دیگر سرو کرد. برای این کار به یک عدد سیب زمینی درشت، نمک، یک قاشق غذاخوری کره و ادویه نیاز دارید. ابتدا سیب زمینی شیرین را پوست بگیرید و آن را آب پز کنید. البته میتوانید آن را بخارپز کنید. سپس آن را به چنگال کاملاً له کنید و نمک و ادویه‌های مورد علاقه و کره را اضافه کنید. در نهایت ترکیب را به خوبی هم بزنید. پوره شما آماده مصرف است.
تفاوت سیب زمینی شیرین و سیب زمینی معمولی چیست؟
سیب زمینی از آن دسته مواد غذایی پر کاربردی است که تقریبا در اغلب غذاهایی که درست می کنیم به عنوان نقش اصلی یا مکمل ظاهر می شود! زیرا علاوه بر خوش طعم کردن غذا دارای مواد مغذی مفیدی نیز می باشد که آن را به یکی از سالم ترین سبزیجات رایج تبدیل کرده است.
اما علاوه بر سیب زمینی معمولی که همه ما آن را می شناسیم نوع دیگری از سیب زمینی به نام سیب زمینی شیرین نیز وجود دارد که اگرچه مصرف آن به اندازه سیب زمینی معمولی رایج نشده اما خواص بی نظیر آن باعث شده طرفداران زیادی در سراسر دنیا پیدا کند.
شاید شما نیز مانند بسیاری از مردم تا امروز فکر می کردید سیب زمینی معمولی و سیب زمینی شیرین دو گونه مختلف از یک گیاه هستند، اما این طور نیست.
این دو اگرچه هر دو از انواع سبزیجات ریشه ای غده ای هستند اما به دو خانواده گیاهی مختلف تعلق داشته، از نظر شکل و طعم شبیه به هم نیستند و از نظر ارزش غذایی و تاثیری که روی قند خون می گذارند نیز با هم متفاوت اند.
در این مقاله کوکا قصد داریم به بررسی تفاوت های سیب زمینی معمولی و شیرین پرداخته و با روش های سالم مصرف و ارزش غذایی هر یک آشنا شویم. با ما همراه باشید.
سیب زمینی ها به چه خانواده ای تعلق دارند؟
گیاه سیب زمینی شیرین از خانواده پیچکیان است در حالی که گیاه سیب زمینی سفید به خانواده بادنجانیان تعلق دارد.
قسمت خوراکی هر دو گیاه غده ها یا همان سیب زمینی هایی هستند که روی ریشه های آن ها رشد می کند و هر دو بومی نواحی آمریکای مرکزی و جنوبی هستند اما امروزه در سراسر دنیا شناخته شده و مصرف می شوند.
سیب زمینی شیرین معمولا پوست قهوه ای و گوشت نارنجی رنگ دارد اگرچه گونه های بنفش، زرد و قرمز آن نیز یافت می شود در حالی که پوست سیب زمینی معمولی اغلب سایه ای از قهوه ای، زرد و قرمز داشته و گوشت آن سفید یا زرد است.
در ایالات متحده و بعضی کشورهای دیگر سیب زمینی شیرین را با یام اشتباه می گیرند.
مقایسه ارزش غذایی سیب زمینی شیرین و معمولی
شاید شنیده باشید که می گویند سیب زمینی شیرین سالم تر از سیب زمینی سفید است اما در حقیقت هر دوی آن ها سرشار از مواد مغذی هستند.
در ادامه به مقایسه مواد مغذی موجود در 100 گرم سیب زمینی سفید و سیب زمینی شیرین (با پوست) پرداخته ایم:
ارزش غذایی سیب زمینی سفید
کالری: 92
پروتئین: 2 گرم
چربی: 0.15 گرم
کربوهیدرات: 21 گرم
فیبر: 2.1 گرم
ویتامین A: حدود 0.1 درصد نیاز روزانه
ویتامین B6: حدود 12 درصد نیاز روزانه
ویتامین C: حدود 14 درصد نیاز روزانه
پتاسیم: 17 درصد نیاز روزانه
کلسیم: 1 درصد نیاز روزانه
منیزیم: 6 درصد نیاز روزانه
ارزش غذایی سیب زمینی شیرین
کالری: 90
پروتئین: 2 گرم
چربی: 0.15 گرم
کربوهیدرات: 21 گرم
فیبر: 3.3 گرم
ویتامین A: حدود 107 درصد نیاز روزانه
ویتامین B6: حدود 17 درصد نیاز روزانه
ویتامین C: حدود 22 درصد نیاز روزانه
پتاسیم: 10 درصد نیاز روزانه
کلسیم: 3 درصد نیاز روزانه
منیزیم: 6 درصد نیاز روزانه
همان طور که مشاهده می کنید سیب زمینی شیرین و سفید هر دو از نظر سطح کالری، پروتئین و کربوهیدرات مشابه هستند در حالی که سیب زمینی سفید پتاسیم بیشتری دارد و سیب زمینی شیرین از نظر ویتامین A در سطح بسیار بالاتری ایستاده است.
هر دو نوع سیب زمینی حاوی ترکیبات گیاهی مفید دیگری نیز می باشند. به عنوان مثال سیب زمینی شیرین از جمله انواع قرمز و بنفش آن سرشار از آنتی اکسیدان است که با رادیکال های آزاد مقابله کرده و از آسیب سلول های بدن جلوگیری می کند.
در حالی که سیب زمینی معمولی حاوی ترکیباتی به نام گلیکوکول آلدئیدها است، در مطالعات آزمایشگاهی مشخص شده این مواد دارای خاصیت ضد سرطانی و بسیاری فواید دیگر می باشند.
مقایسه شاخص گلیسمی سیب زمینی شیرین و معمولی
سیب زمینی های شیرین و معمولی از نظر شاخص گلیسمی نیز با هم متفاوت هستند.
لازم به ذکر است شاخص گلیسمی معیاری برای میزان تاثیر مواد غذایی خاص روی قند خون می باشد. مواد غذایی دارای شاخص گلیسمی 70 یا بالاتر نسبت به مواد غذایی با شاخص گلیسمی متوسط 56 تا 69 و مواد غذایی با شاخص گلیسمی کمتر از 55، تاثیر بیشتری در افزایش سریع قند خون دارند.
بسته به نوع و فرایند پخت و پز انجام شده، سیب زمینی های شیرین ممکن است شاخص گلیسمی بین 44 تا 94 داشته باشند و سیب زمینی شیرین پخته به دلیل نحوه ژلاتینه شدن نشاسته در حین پخت و پز نسبت به سیب زمینی شیرین آب پز شاخص گلیسمی بیشتری دارد.
شاخص گلیسمی سیب زمینی های معمولی نیز متغیر است، برای مثال سیب زمینی آب پز شاخص گلیسمی 89 و سیب زمینی پخته شاخص گلیسمی 111 دارد.
همان طور که می دانید افرادی که به دیابت یا سایر بیماری های مرتبط با قند خون مبتلا هستند لازم است مصرف غذاهای با شاخص گلیسمی بالا را محدود کنند، بنابراین به این افراد توصیه می شود از سیب زمینی شیرین به دلیل شاخص گلیسمی کمتر به جای سیب زمینی معمولی استفاده کنند.
هرچند نحوه خوردن سیب زمینی با توجه به نوع سیب زمینی، اندازه و روش پخت و پز نیز تاثیر زیادی روی قند خون دارد و به همین دلیل نمی توان گفت همه سیب زمینی های شیرین شاخص گلیسمی کمتر از سیب زمینی معمولی دارند.
هر دو سیب زمینی از مواد غذایی سالم هستند
هر دو نوع سیب زمینی شیرین و معمولی دارای فیبر، ویتامین ها، مواد معدنی و کربوهیدرات های انرژی بخش هستند و به عنوان ماده غذایی سالم در رژیم های غذایی متعادل شناخته شده اند اگرچه روش های مورد استفاده برای پخت و آماده سازی آن ها اغلب سالم نیستند.
برای مثال سیب زمینی های سفید معمولی در اکثر موارد به صورت سرخ شده یا ترکیب شده با کره و خامه مصرف می شوند یا اگر آن ها را به شیوه سالم بپزیم در نهایت مواد افزودنی پر کالری به آن ها اضافه خواهیم کرد!
در مورد سیب زمینی شیرین نیز اغلب از شکر یا سایر افزودنی های مضر دیگر استفاده می کنیم که همگی از روش های غیر سالم مصرف سیب زمینی هستند.
اگر می خواهید از مزایای منحصر به فرد سیب زمینی شیرین و معمولی بهره مند شوید توصیه می شود برای آماده سازی آن ها از روش های آب پز کردن یا پختن استفاده کرده و پوست آن ها را – که سرشار از فیبر است – جدا نکنید.
هنگام سرو سیب زمینی نیز بهتر است گیاهان تازه و ادویه جات را جایگزین پنیر، کره و نمک کنید.
اگر دیابت دارید و نگران تاثیر منفی سیب زمینی روی قند خون هستید توصیه می شود از سیب زمینی آب پز به جای سیب زمینی پخته استفاده کنید و همیشه سیب زمینی را به همراه مواد غذایی کم کربوهیدرات مانند پروتئین های بدون چربی و سبزیجات غیر نشاسته ای مصرف کنید.
نیازهای اکولوژیکی
خاک : خاک باغچه مخلوط با خاک برگ و مرطوب و خوب زهکشی شده.
این گیاه در برابر خاک خشک نیز مقاوم میباشد.
نور: آفتاب کامل.
سیب زمینی شیرین نباید در محل سایه و نیمسایه قرار داشته باشد زیرا رشد خوبی نخواهد داشت.
دما: دمای بین 21 تا 34 درجه برای رشد این گیاه مناسب است .( البته سیب زمینی شیرین در برابر سرما نیز مقاوم میباشد.)
آبیاری : به طور متوسط انجام شود.
کوددهی :کوددهی باعث رشد بهتر گیاه خواهد شد.
آفات و امراض : در مورد گیاه سیب زمینی شیرین باید مراقب سوسک کک ، بیماری قارچی برگها ، پوسیدگی ساقه و بیماری لکه برگی باشید.
تکثیر
برای تکثیر این گیاه میتوانید به 2 روش اقدام کنید.
1- کاشت بذر : برای این منظور در فصل بهار اقدام کنید و ابتدا بذرها را به مدت 24 ساعت در آب قرار دهید و سپس اقدام به کاشت کنید.
2- قلمه زدن : ساده ترین روش برای تکثیر این گیاه قلمه زدن میباشد .
ابتدا قطعاتی از ساقه رونده گیاه به طول 30 سانتیمتر را از آن جا کنید و تمامی برگها بجز برگهای کوچک انتهایی را جدا کرده و قلمه ها را در خاک قرار دهید ، پس از مدتی گیاه شروع به رشد خواهد کرد . (فصل بهار یا تابستان برای قلمه زدن مناسب است .)
سیب زمینی شیرین رنگهای مختلف و ارزش غذایی بالایی دارد. پرمصرف‌ترین آن گوشت زرد و نارنجی دارد و در بازار میوه و تره‌بار بسیاری از کشورها موجود است.
شرایط نگهداری سیب زمینی شیرین:
نگهداری سیب زمینی شیرین در انبار خیلی مشكل است . زیرا زود فاسد می شود و در درجه حرارت كمتر از 5 درجه در مجاورت رطوبت هوا خراب می شود و در درجه حرارت بالا و رطوبت نیز مدت زیاد به صورت غده نمی توان نگه داشت. به همین دلیل برای نگهداری غده ها به منظور كشت بهترین را ه این است كه در ماسه و جای بسیار سالم و مناسبی حفظ شود تا در بهار سال بعد مورد استفاده قرار گیرد .
