مشخصات گلخانه ایده آل + انواع طبقه بندی گلخانه ها

مشخصات گلخانه ایده آل

1-در معرض تابش آفتاب و به دور از موانع، درختان و ساختمان های بلند باشد.

2-جلوگیری از هدر رفت دما. دما به طور یکنواخت در کلیه قسمت های آن پخش شود.

 3-دارای ارتفاع و فضای کافی باشد.

4-سیستم های قابل کنترل گرمایشی، برودتی، تهویه، روشنایی، تامین آب و محلول دهی و سیستم تغذیه با دی اکسید کربن به درستی نصب شده باشند.

5-سکوهای کشت متحرک؛ (Rolling benches) با عرض و طول استانداردپیش بینی شده باشد.

6-راهروها بر طبق برآورد نیاز به فواصل مناسب برای انجام عملیات باغبانی و حرکت وسایل نقلیه تعبیه شود.

7-تاسیسات با کار گرفته شده مانعی برای انجام سریع و مطلوب عملیات باغبانی نباشند.

8-مصالح به کار گرفته شده باید از استحکام کافی برخوردار باشند.

9-سردخانه، اتاق کار، اتاق استراحت، آزمایشگاه، اتاق و خزانه تکثیر پیش بینی شده باشد.

10-اسکلت گلخانه برحسب موقعیت، اهداف و امکانات موجود می تواند از چوب، آهن و یا آلمینیوم باشد. درصورت استفاده از اسکلت چوبی می بایست از مواد حفاظت کننده نظیر نفتنات مس استفاده گردد.

11-سیستم ضدعفونی و بهداشتی باید پیش بینی شود.

طبقه بندی گلخانه ها از نظر کاربرد

1-آموزشی

2-تحقیقاتی

3-تفریح و سرگرمی

4-تجارتی

انواع پوشش گلخانه ها

شیشه

89% از کل نور تابیده شده از شیشه عبور میکند 

پلاستیک

تکجداره یا دوجداره، به دو دسته کلی انعطاف پذیر و خشک تقسیم می شوندانعطاف پذیر: پلی اتیلن(پلیتن): قابلیت عبور نور 80-85% استپلی ونیل کلراید: قابلیت عبور نور از آن 85-90% استپلی ونیل فلوراید: قابلیت عبور نور از آن 85-90% استپلاستیک خشکفایبر گلاس، در شدت نور پایین پوشش خوبی محسوب می شود. قابلیت عبور نور از آن 80-85% استاکریلیک، 83% نور را از خود عبور میدهدپلی کربونات، 80% نور را از خود عبود میدهد 

طبقه بندی گلخانه ها از نظر ساختمان

گلخانه یکطرفه: سقف از یک طرف شیب دار است. برای جذب عمود نور به داخل گلخانه زاویه سقف با سطح زمین از 30 تا 55 درجه متغییر است.

نیمه دوطرفه: سقف از دو طرف شیب دار است. دیوار شمالی بلندتر از دیوار جنوبی است. در این گلخانه ها مرتفع ترین نقطه سقف گلخانه به اندازه یک سوم عرض گلخانه با دیوار شمالی فاصله دارد.

دوطرفه: ارتفاع دیواره های جانبی از دو طرف مساوی است. ارتفاع بلندترین نقطه سقف تا 2/4 متر و عرض آن 5/8-9 متر و فاصله قوسها از هم 5/2-3 متر متغییر است.

به هم پیوسته: از به هم پیوستن دو یا چند واحد گلخانه دو طرفه حاصل میگردد که می تواند سقف شیروانی، قوسی، گنبدی و دندان اره ای باشد.

تقسیم بندی گلخانه از نظر گرما

گلخانه های سرد: 6-10 درجه سانتیگراد، برای نگهداری درختان و درختچه های زینتی

گلخانه معتدل: 10-15 درجه سانتیگراد، برای نگهداری بگونیا، گلوکسینا، فیلودندرون و …

گلخانه گرم: 18-25 درجه سانتیگراد، برای نگهداری گونه های گرمسیری

گلخانه گرم و مرطوب: 18-25 درجه سانتیگراد، با رطوبت بالا، به هدف تکثیر گیاهان

تقسیم بندی گلخانه ها از نظر جهت مکانی گلخانه

جهت گلخانه های تک واحدی در عرض های بالاتر از 30 درجه شمالی، شرقی-غربی و در عرض های پایین تر باید شمالی-جنوبی باشد زیرا زاویه تابش نور خورشید به مراتب بیشتر است. امتداد گلخانه ها به هیچ وجه نباید در مسیر بادهای غالب و سهمگین قرار گیرد. جهت گلخانه های بهم پیوسته همیشه شمالی-جنوبی می باشد.

تجهیزات گلخانه ای

سیستم تهویه، سیستم گرمایشی، سیستم خنک کننده، سیستم روشنایی، سیستم سایه دهی و تاریک دهی، سیستم تغذیه با گاز، دی اکسید کربن، سیستم آبیاری و تغذیه

تهویه

معمولا جهت کنترل دما و رطوبت، و نیز تامین دی اکسید کربن مورد نیاز گیاه با استفاده از موارد زیر امکانپذیر است:-باز و بسته کردن مکانیکی یا اتوماتیک پنجره های کناری و سقفی-فن های پرفشار دارای ترموستات-سیستم فن و پد در تابستان به همراه سیستم خنک کننده 

سیستم گرمایشی

-حرارت موضعی: با سوزاندن نفت، مازوت و گاز طبیعی در کوره (از دودکش باید استفاده شود، اتیلن حاصل تاثیر منفی روی گیاه دارد)-حرارت مرکزی: بخار داغ یا آب گرم با استفاده از سیستم شوفاژ، لوله کشی داخل گلخانه و فن های تعبیه شده در داخل گلخانه به جریان می افتد یا هوای داغ حاصل با استفاده از تیوپ های پلاستیکی به جای لوله های آب گرم در داخل گلخانه پخش میگردد.-حرارت تابشی: با تابش پرتو های مادون قرمز سطح خاک و گیاه گرم می شود (دراین روش چون دمای محیط کمتر از دمای گیاه وخاک است باعث میعان کمتر و در نتیجه از میزان بیماریها کاسته می شود).-حرارت خورشیدی: با تجمیع حرارت خورشیدی، نگهداری و انتقال آن گلخانه گرم می شود. در این سیستم نیاز به حرارت جایگزین می باشد. امروزه استفاده از فن های کوچک در ارتفاع یک متری بالای گیاه هوای داخل گلخانه به جریان می افتد. سیستم خنک کننده: در تابستان علیرغم تهویه و بازبودن هواکش ها دمای داخل گلخانه تا 12 درجه سانتیگراد بالاتر از دمای بیرون است. سیستم برودتی معمول در تابستان:-باز و بسته کردن مکانیکی یا اتوماتیک پنجره های کناری و سقفی-سیستم فن و پد (Fan & Pad)  در تابستان 

سیستم روشنایی

بیشتر درفصل زمستان و بویژه در عرض های جغرافیایی بالا از سیستم روشنایی به عنوان نور مکمل استفاده می گردد. برای افزایش طول مدت روز (تا 16ساعت در روز با حداقل شدت 60-120 میکرو مول در ثانیه بر متر مربع، یا توسط شب شکنی به مدت 6 دقیقه روشن هر 24دقیقه خاموشی با حداقل 2 میکرومول در ثانیه بر متر مربع)، کنترل شدت (100تا400 میکرومول در ثانیه برمتر مربع) و کیفیت نور(طول موج 450-730 نانومتر) از منبع نور اضافی استفاده می شود. بهترین منبع نور اضافی لامپ های پر فشار بخار سدیم HID (High Intensity Discharge) است. در هر 10 متر مربع گلخانه یک سیستم لامپ پرفشار سدیمی (جمعا 1000وات) در ارتفاع 5/1 تا 2 متری بالا سر گیاه نصب می شود.

سیستم سایه دهی

در فصل تابستان که شدت و مدت تابش خورشیدی بیشتر است و می تواند برای گیاهان داخل گلخانه مضر باشد از سیستم سایه دهی با پرده های پلی استری آلمینیومی استفاده می شود و نیز از پرده های سیاه (از ساعت  3 عصر تا 8 صبح فردا به مدت 16 ساعت) برای تاریکی دهی به منظور کاهش طول مدت روز (افزایش طول شب) استفاده می گردد. 

سیستم تغذیه با گاز دی اکسید کربن

-دی اکسید کربن یکی از مواد اولیه فرایند فتوسنتز است و موجب ایجاد ماده خشک گیاه میگردد.-نزدیک به 40درصد وزن ماده خشک گیاه را کربن تشکیل می دهد. گیاه در فرآیند فتوسنتز از کربن ایزوتوپ 12 استفاده می نماید.-میزان گاز دی اکسید کربن در هوای آزاد حدود 350 PPM (0035/0 %) و اکسیژن 21درصد است. غلظت گاز دی اکسید کربن در زمستان به 200 PPM کاهش می یابد. استفاده از بخاریهای گاز سوز با شعله آبی (که نشانگر احتراق کامل است) و یا تزریق مستقیم دی اکسید کربن مایع از روش های مرسوم جبران کمبود دی اکسید کربن درگلخانه ها در طی فصل زمستان می باشد.-در هوای آفتابی و نور زیاد از دی اکسید کربن بیشتری می توان استفاده کرد. در این حالت دما نیز باید بالای نگهداشته شود. دوره تغذیه دی اکسید کربن از ساعت 10 صبح تا 3 عصر مناسب خواهد بود.میخک از پرمصرف ترین گیاهان نسبت به دی اکسید کربن می باشد و ژربرا، گل رز، گلایل و آلستومریا در رتبه های بعدی قرار دارند. کنترل اتوماتیک میزان تزریق گاز دی اکسید کربن (CO2) امروزه میسر می باشد. 

سیستم آبیاری و تغذیه

-توجه به کیفیت آب آبیاری از نظر شوری و هدایت الکتریکی، میزان اسیدیته یا PH قلیانیت یا میزان کربونات و بی کربنات کلسیم.-استفاده از روش های بهینه در آبیاری (دستی، قطره ای، بارانی، استفاده از لوله های تراوا در سطح، استفاده از سفال های زیرزمینی تراوا، آبیاری دیواری در کشت عمودی گلدانی و…)-توجه به زهکش و جلوگیری از آبشویی، آبیاری به موقع و به مقدار مورد نیاز، استفاده از مواد مغذی و یا سموم به همراه سیستم آبیاری

تغذیه و سطح مناسبی از یون های مغذی

گیاهان برای ادامه زندگی نیاز به تغذیه و عناصر معدنی خاصی دارند که طی مکانیزمی آنها را از خاک جذب می نمایند. این عناصر به تعداد 17 عنصر ضروری هستند که هر کدام از آنها به میزان مشخصی مورد نیاز است. عناصر ضروری برای گیاهان در 3 گروه عمده قرار میگیرند:1-عناصری که از آب و هوا تامین می شوند، نظیر: کربن و اکسیژن از دی اکسید کربن هوا، و هیدروژن از فتولیز آب2-عناصر پرمصرف: نیتروژن، فسفر، پتاسیم، کلسیم، منیزیم و گوگرد3-عناصر کم مصرف: آهن، منگن، روی، مس، بر، مولیبدن، نیکل و کلر