همه چیز درباره گیاه فراسیون

نام علمی:

Marrubium vulgare L

تیره:

Lamiaceae

فراسیون در طب سنتی بسیاری از کشور ها به عنوان یک گیاه ارزشمند مورد توجه بوده است. به طوری که مردم بعضی از کشور ها برای معالجه بیماری های ریوی، سل و برونشیت از این گیاه استفاده می کرده اند. مردم آمریکای شمالی برای رفع گلو درد و درمان سرفه از دم کرده این گیاه استفاده می کردند. مردم بعضی کشور ها از گیکره رویشی تازه فراسیون به عنوان سبزی نیز استفاده می کنند.

نام ماروبیوم از کلمه تلخ مشتق شده و اشاره به تلخ بودن پیکره رویشی این گیاه دارد. هوار (برگرفته از نام انگلیسی فراسیون) اشاره به کرک های سفید رنگ و انبوه این گیاه دارد.

تحقیقات اخیر نشان می دهد که پیکره رویشی فراسیون خاصیت دارویی داشته و برای معالجه بیماری های صفراوی و درمان ناراحتی های مربوط به دستگاه گوارش به کار می رود. مواد موثره این گیاه خلط آور بوده و سبب کاهش التهاب های حنجره و مجاری تنفسی می شود. فراسیون در صنایع نوشابه سازی (تولید نوشابه های اشتها آور) و همچنین به عنوان ادویه مورد استفاده قرار می گیرد.

این گیاه در سطوح وسیعی در فرانسه و تعداد دیگری از کشور های اروپایی کشت می شود.

مشخصات گیاه

فراسیون گیاهی علفی، چند ساله و متعلق به تیره نعناع است. منشاء این گیاه آسیای مرکزی و نواحی مدیترانه گزارش شده است.

ارتفاع این گیاه متفاوت و بین 40 تا 60 سانتی متر است. ساقه چها گوش، مستقیم، منشعب و پوشیده از کرک های سفید رنگ است.

برگ ها به رنگ سبز تیره، تخم مرغی شکل یا کم و بیش گرد بوده و به صورت متقابل روی ساقه قرار می گیرند. سطح برگ ها نا صاف و پوشیده از کر های سفید رنگ است. پیکر رویشی این گیاه از بوی تند و مزه تلخی برخوردار است.

گل های فراسیون سفید رنگ و به صورت مجتمع در محل زاویه برگ ها ظاهر می شود. زمان ظهور گل ها با توجه به شرایط اقلیمی محل رویش متفاوت است و از خرداد تا شهریور ماه بر روی گیاه پیدیدار می شوند.

میوه فندقه، به رنگ قهوه ای روشن و به شکل تخم مرغ بوده و طول آن 5/1 تا 2 میلی متر است. داه به رنگ خاکستری مایل به قهوه ای است. وزن هزار دانه 95/0 تا 2/1 گرم است. دانه های فراسیون معمولا از قوه رویشی کمی (حدود 30 درصد) برخوردارند.

پیکر رویشی این گیاه حاوی مواد موثره است. مهمترین آنها را مواد تلخ مانند ماروبئین (به مقدار 3/0 تا 1 درصد) تشکیل می دهد که منشاء ترپنی دارند. پیکره رویشی فراسیون همچنین حاوی تانن (به مقدار 6 تا 7 درصد)، مواد موسیلاژی (به مقدار 5 تا 6 درصد) و مقدار کمی اسانس (بین 2/0 تا 3/0 درصد) است. مهمترین ترکیبا اسانس را مونو ترپن ها و سزکویی ترپن ها تشکیل می دهند.

خواص دارویی

از نظر طب سنتی و قدیم ایران گیاه فراسیون دارای طبیعت و طبع گرم و خشک است.
– تنظیم کننده کارکرد معده است.
– بی اشتهایی را درمان می‌کند.
– آسم را درمان می‌کند.
– برای کم خونی مفید می‌باشد.
– درمان ناراحتی‌های قلبی است.
– تسکین دهنده سرفه است.
– تقویت کننده چشم و دندان‌ها است.
– تصفیه کننده خون است.
– گیاه فراسیون محرک گردش خون و گوارش می‌باشد.
– از پیشرفت کبد چرب جلوگیری می‌کند.
– عرق فراسیون قاعده آور است.
– تنظیم کننده اختلالات زنانگی است.
– نیروبخش می‌باشد.
– عفونت ریه را خشک می‌کند.
– برطرف کننده کیست تخمدان و پستان است.
– صفرا آور است.
– درمان کیست تخمدان می‌باشد.
– در تسکین تورم رحم موثر است
– سنگ کیسه صفرا را از بین می‌برد.
– ترشحات بلغمی را از بدن بیرون می‌ریزد.
– ضد نزله مغزی
– گیاه فراسیون تسهیل کننده زایمان

عرق فراسیون:

عرق گیاه فراسیون طبع گرم و خشک در بعضی مواقع معتدل نیز دارد. فراسیون ترشحات مختلف بدن خصوصا ترشحات بلغمی را از بدن بیرون می‌ریزد. همچنین در زنان غیر حامله یا شیرده نقش موثر و مفیدی در پاکسازی اندام زنانه و تنظیم عادت ماهیانه آنان دارد. شاید بتوان گفت:که فراسیون یک تنظیم کننده هورمون‌های زنانه است. شستشو دهنده و رقیق کننده ترشحات مخاط و نیرو بخش است. فراسیون به گفته بوعلی سینا پاک کننده رحم و تخمدان از کیست و عفونت می‌باشد. گیاهی از خانواده نعناییان و کمی تلخ‏ مزه است.

خواص هورمونی عرق فراسیون:

ضد التهاب و ضد درد است و دارای اثر زیاد در دستگاه تناسلی زنان و مردان، پاک کننده رحم از ترشحات، تسهیل زایمان، کم کننده ترشحات واژینال و تنظیم عادت ماهانه می‌باشد.

عرق گیاه فراسیون از بین برنده توده‌های خوش خیم پستانی است و از پیشرفت و پیدایش توده‌های خوش خیم لیپوم در بدن و کبد چرب جلوگیری می کند.

درمان کیست تخمدان رحم، در لاغری کمر به پایین خانم‌ها بسیار مفید می‌باشد.

در تسکین تورم رحم موثر است، مخاط را پاک و دفع ترشحات ناسالم را آسان می‌کند.

نیازهای اکولوژیکی

فراسیون در طول رویش به آفتاب فراوان و هوای گرم نیاز داشته و قادر به تحمل خشکی است. اگر چه در تابستان دما های بالا را تحمل می کند ولی در زمستان به سرما حساس است و در دمای زیر صفر برای مدت طولانی خشک می شود. فراسیون در هر نوع خاکی می روید، ولی خاک های آهکی با زهکش مناسب برای رویش این گیاه مناسب است. فراسیون در طیف وسیعی از پی اچ (5/4 تا 3/8) می روید.

تناوب کشت

فراسیون چها تا پنج سال در یک زمین باقی می ماند. در این شرایط علف های هرز می توانند بر این گیاه غلبه یافته و رویش ان را تحت تاثیر قرار دهند. از این رو تناوب آن باید با گیاهانی باشد که از گسترش علف های هرز به خصوص علف های هرز چند ساله جلوگیری می کنند.

گیاهان وجینی برای تناوب کشت با فراسیون گیاهان مناسبی هستند.

مواد و عناصر غذایی مورد نیاز

فراسیون در طول رویش به مواد و عناصر غذایی زیادی نیاز ندارد. از آنجایی که این گیاه به کود های آلی حساس است، این کود ها می بایست در اختیار گیاهانی که با فراسیون به تناوب کشت می شوند، قرار گیرند.

از سال دوم رویش توصیه می شود با توجه به وضعیت خاک مقادیر متوسطی ازت، فسفر و پتاس در اختیار گیاهان قرار گیرد.

آماده سازی خاک

پس از برداشت گیاهانی که با فراسیون به تناوب کشت شده اند، باید شخم متوسطی زده شود. اوائل بهار با شکستن سله ها و خرد کردن کلوخه ها می بایست زمین را تسطیح و بستر آن را برای کشت فراسیون آماده کرد.

تاریخ و فواصل کاشت

زمان مناسب برای کشت بذور فراسیون در خزانه زیر پلاستیک اواخر اسفند ماه تا اوایل فروردین ماه است. بذر ها در ردیف هایی به فاصله 15 تا 20 سانتی متر کشت می شوند. عمق کشت بذر باید بین 5/1 تا 2 سانتی متر باشد. هنگامی که ارتفاع نشاء های حاصل به هشت تا ده سانتی متر رسید (اواخر اردیبهشت تا اوائل خرداد) می بایست آنها را به زمین اصلی منتقل کرد.

زمان مناسب برای تکثیر رویشی فراسیون نیز اواخر شهریور تا اوائل مهر ماه است.

در هر دو حالت، بوته ها باید در ردیف هایی به فاصله 50 تا 60 سانتی متر و فاصله دو بوته روی ردیف نیز 30 تا 40 سانتی متر در زمین اصلی کشت شوند.

روش کاشت

فراسیون را می توان توسط بذر یا از طریق رویشی تکثیر کرد.

با توجه به پایین بودن قوه رویشی بذر فراسیون، کشت مستقیم آن توصیه نمی شود. تکثیر این گیاه توسط بذر تنها در سطوح کوچک کشت و یا در خزانه زیر پلاستیک امکان پذیر است. در این حالت چنانچه کشت به صورت ردیفی باشد می بایست در هر متر طول ردیف مقدار دو گرم بذر با کیفیت مناسب کشت گردد. چنانچه کشت در خزانه به صورت دست پاش باشد می بایست در هر متربع 200 تا 300 بذر ریخته شود.

تکثیر رویشی بهترین روش تکثیر فراسیون بوده و از طریق تقسیم بوته صورت می گیرد. در این روش بوته هایی را که سه تا چهار سال از عمر آنها می گذارد، از زمین خارج می کنند. سپس هر بوته را به سه تا چهار قسمت تقسیم و در زمین اصلی کشت می کنند. پس از انتقال بوته ها به زمین اصلی بلافاصله زمین را باید به طور مناسب آبیاری نمود.

مراقبت و نگهداری

مهمترین عملیات داشت این گیاه مبارزه با علف های هرز است. در طول رویش گیاه، بر حسب تراکم و نوع علف های هرز باید دو مرتبه علف های هرز سزح مزرعه را وجین کرد. وجین مکانیکی علف های هرز در سطوح وسیع توسط کولتیواتور انجام می شود.

آبیاری مناسب مزارع فراسیون در مواقعی که هوا برای مدت طولانی خشک باشد توصیه می شود.

تاکنون آفت یا بیماری خاصی روی فراسیون گزارش نشده است.

برداشت محصول

فراسیون در مرحله گلدهی از بیشترین مقدار مواد موثره برخوردار است. در سال اول رویش یک مرحله و در سال های بعد دو و یا حتی سه مرحله می توان پیکر رویشی گیاهان را برداشت کرد. برداشت پیکره رویشی فراسیون از فاصله پنج تا هشت سانتی متری سطح زمین انجام می شود. محصول در سطوح کوچک توسط داس و در سطوح وسیع کشت یا ماشین برداشت می شود.

محصول را پس از برداشت، باید خشک کرد. با استفاده از جریان هوای آزاد و یا استفاده از خشک کن های الکتریکی می توان محصول را خشک کرد. خشک کردن محصول با روش جریان هوای آزاد باید در سایه انجام شده و گیاهان با ضخامت کم روی هم پهن شوند. چنانچه از خشک کن های الکتریکی استفاده شود دمای مناسب برای خشک کردن محصول نباید از 40 درجه سانتی گراد بیشتر شود.

پس از خشک شدن، محصول را باید بسته بندی و در مکان مناسبی نگهداری نمود. بعضی افراد به گرد و غبار دانه های گرده این گیاه حساس هستند. از این رو هنگام کار باید از دستکش های مخصوص، روپوش و ماسک استفاده کنند.

عملکرد پیکر رویشی خشک فراسیون در سال اول رویش 1 تا 5/1 تن در هکتار می باشد که از سال دوم به بعد افزایش یافته و به 5/1 تا 5/2 تن هکتار می رسد.