همه چیز درباره گیاه پاخری

نام علمی:

Tussilago farfara

تیره:

Asteraceae

پاخری در اکثر فارماکوپه های معتبر به عنوان یک گیاه دارویی ارزشمند معرفی شده است . برگ ها و گل های پاخری خاصیت دارویی دارند .

((توسیلاگو)) از کلمه لاتین ((توسیس)) به معنی سرفه مشتق شده که نشان می دهد از زمان های قدیم از این گیاه برای معالجه سرفه استفاده می شده است .

از مواد موثره این گیاه برای معالجه سرفه های خشک و درمان التهابهای دهان ، گلو و مجاری تنفسی استفاده می شود . مواد موثره این گیاه خاصیت ضدعفونی کنندگی نیز دارد .

از عصاره پاخری در صنایع بهداشتی و آرایشی در تهیه شامپو های گیاهی و کرم استفاده می شود .

گیاهشناسی

پاخری گیاهی علفی و چندساله است . منشا این گیاه آسیا ، اروپا و آفریقای شمالی گزارش شده و سپس به قاره آمریکا وارد شده است . این گیاه در خاک های مرطوب و باغ ها به طور خودرو می روید .

ریشه پاخری استوانه ای شکل و کم و بیش سطحی و حالتی خزنده دارد . در اواخر زمستان و اوایل بهار گل ها ظاهر می شوند سپس در اواسط بهار برگ های طوقه ای تشکیل می گردند . گل ها به رنگ زرد طلایی ، گلچه ها باریک و کشیده است . برگ ها پهن و قطر آن 15 تا 20 سانتی متر است . قسمت تحتانی برگ از کرکهای انبوهی پوشیده شده است . ساقه فلس دار و ارتفاع آن در مرحله رسیدن میوه به 30 سانتی متر می رسد .

میوه فندقه است . بذرها پس از رسیدن به سهولت از گیاه جدا و به اطراف ریزش می کنند . وزن هزاردانه 0/3 گرم است . گل ها و برگهای پاخری حاوی مواد موثره است . برگ ها حاوی مواد موسیلاژی (18درصد) فلاونوئید و ترکیبات تری ترپنوئیدی است . از دیگر مواد موجود در برگ ها می توان از آلکالوئید ((پیرولیزیدین)) ، ((سنکیرکین)) و ((توسیلاگین)) نام برد .

خواص دارویی

از ریشه و برگ گیاه، برای بخور، رفع سکسکه، سرفه‌های خشک و درمان آبسه و له شده برگ‌ها با عسل به صورت ضماد برای مداوای باد سرخ استفاده می‌شود. همچنین صورت‌های دارویی دیگر پای خر برای حفاظت پوست استفاده می‌شود.این دارو خلط آور و آرام کننده نیز می‌باشد. 1. طبع آن گرم و خشك است.

2. برای ناراحتی‌های سینه و برونشیت مزمن و آسم می‌توان از این گیاه (برگ‌های این گیاه را مانند سیگار دود كرد) استفاده كرد.

3. برای سرطان ریه و خروج اخلاط خونی از سینه از دمكرده گل آن استفاده شود

4. از دمكرده آن می‌توان به عنوان مایع شستشوی چشم استفاده كرد.

5.افراد مسلول می‌توانند از دمكرده آن میل كنند

6.برای درمان فلج ناگهانی ناشی از خونریزی مغزی دمكرده این گیاه نیز مفید می‌باشد

7. آدرپشتك 5 گرم در 250 سی‌سی آب‌جوش 20 دقیقه دم‌كرده صاف نموده 4 نوبت در روز میل شود.

8. برای كم كردن ورمها از ضماد برگ و گل آن استفاده شود. 9. كسانی كه ناراحتی كبدی دارند از این گیاه با احتیاط استفاده كنند و نباید بیش از 2 هفته استفاده شود.

نیازهای اکولوژیکی

پاخری در خاکهای آهکی ، مناطق مرطوب ، علفزارها و مراتع به صورت خودرو جوامع انبوهی را تشکیل می دهد . این گیاه را می توان در زمینهایی که ((پی اچ)) آن بین 5/4 تا 5/7 باشد کشت کرد . پاخری در اکثر کشورها با توجه به ضوابط و مقررات آن کشورها از مراتع برداشت می شود و تاکنون تحقیقات زیادی در مورد تولید آن انجام نگرفته است .

برداشت محصول

از نیمه دوم اسفند گل های باز شده این گیاه را به همراه کمی دمگل برداشت می کنند ، برگ ها (بدون دمبرگ) از نیمه دوم بهار برداشت می شوند . همواره باید برگ های سالم و عاری از آلودگی قارچی یا میکروبی را برداشت کرد . از آن جا که اندام های مورد نیاز این گیاه از جمعیت های خودرو برداشت می شوند ، باید دقت شود تا گیاهان متعلق به گونه های دیگر مانند پتاسیتز که به پاخری شبیه است برداشت نشوند .

پس از برداشت ، آنها را باید بلافاصله خشک کرد . تاخیر در خشک کردن سبب کاهش کمیت و کیفیت مواد موثره آن می شود . دمای مناسب برای خشک کردن گل 20 تا 25 درجه سانتی گراد است . برگ ها را باید با ضخامت کم در سایه خشک کرد .

نسبت گل تازه به گل خشک ، شش به یک و نسبت برگ تازه به خشک ، پنج به یک می باشد .