بن سای چیست؟ روش ساخت بن سای

بن سای (Bonsai) کلمه ای ژاپنی است که معنای آن “کاشته شده در سینی یا گلدان” است. بن سای از دو واژه bon به معنی سینی، ظرف یا گلدان کوچک یا کوتاه و sai به معنی درخت یا گیاه تشکیل شده است.

بن سای چیست؟

بن سای به گیاهانی اطلاق می شود که به صورت طبیعی دارای اندازه های بزرگی هستند ولی برای نگهداری در محیط هایی با فضای کم، کوچک سازی شده اند.

خاستگاه اصلی فرایند بن سای، چین، تایلند و به ‌طورکلی شرق و جنوب شرق آسیا است و عمری در حدود 2 قرن دارد.

واژه بن سای یا درختچه ‌های مینیاتوری ژاپنی، در ایران به صورت های بونسای، بنسای و بون سای نیز نوشته می شود.

اساس بن سای بر مبنای فرایند نگهداری و پرورش درختان یا گیاهان، درگلدان های نسبتا کوچک و تیمار آنها با روش های خاص، برای رساندن به سنی مشخص گفته می شود که این فرایند نیمی هنر و نیمی فن باغبانی است.

درختان بن ‌سای ابعادی از 10 تا 70 سانتی متر دارند.

بن سای کوچک ارتفاعی کمتر از 10 سانتی متر دارد و نمونه متوسط آن ها اندازه ‌های بین ۱۰ تا ۳۰ سانتی ‌متر دارند.

نمونه ای از بن ‌سای بزرگ هم ارتفاعی بین ۶۰ تا ۷۰ سانتی‌متر دارد.

تفاوت بین گیاهان بن سای شده با گیاهان معمولی

یک درخت در محیط طبیعی، ریشه ی خود را برای جذب مواد غذایی، در خاک گسترش می‌دهد و با توجه به مقدار مواد غذایی و … که در محیط پیرامون آن وجود دارد، رشد کرده و گسترش پیدا می کند.

اما رشد انواع بن سای به یک محیط، محدود است. میزان جذب مواد غذایی، فعالیت ریشه و … در بن سای، به پرورش دهنده آن بستگی دارد.

هر چه قدر پرورش دهنده بتواند به جذب مواد غذایی بیشتر کمک کند، بن سای بلندتر می‌شود و البته عکس این عمل هم اتفاق می افتد.

ریشه و شاخه های بن سای دائما در حال هرس شدن هستند، به همین دلیل همواره اندام ‌های جوان تولید می‌کنند.

از طرفی دیگر به علت اینکه قد درختان بن سای به نسبت درختان معمولی کوتاه تر است، ریشه گیاه راحت تر می تواند مواد غذایی را به تمام نقاط گیاه برساند. به همین دلیل بن سای در مقابل با گیاه معمولی، عمر بیشتری دارد.

انواع گیاهان بن سای:

بن سای ها در دو دسته هستند:

دسته اول که به آنها همیشه سبز گفته می شود و شامل درختانی همچون کاج هستند.

دسته دوم به نام خزان دار که درختانی همچون نارون، بلوط، ابریشم، سیب و … در این دسته جای می گیرند.

نکات مهم برای ساخت و طراحی بن سای:

این توضیحات به طور خلاصه برای دوستانی که در منزل بونسای درست می کنند نوشته شده و بسیار مهم هم برای ساخت و هم نگهداری هست که کمتر در سایت ها بهش إشاره میشه و کسی در نظر نمی گیره.
همونطور که می دونید بونسای یعنی درخت مینیاتوری و در تعریف ساده اگر ما بتونیم درختان مختلف رو به صورت مینیاتوری درست کنیم و در گلدانهای با عمق کم درست کنیم در واقع بونسای ساختیم و اما برای ساخت بونسای باید چه کارهایی انجام بدیم .

برای گرفتن جلوی رشد طولی و تقویت رشد عرضی اولین مسئله مهم هرس مرتب هست، با هرس مداوم شاخه ها و برگهای گیاه باعث تنومند شدن گیاه میشین و در واقع اولین قدم ساخت بونسای رو برداشتید .
وقتی گیاه رو مدتی هرس کردید و تنومند شد موقع گذاشتن گیاه در یک گلدان مخصوص بونسای که تقریبا به شکل سینی و با عمق کم هست و برای این کار باید نصف خاک را از روی گلدان کم کنید تا ریشه های بالایی از خاک بزنه بیرون (این کار برای زیبایی گیاه انجام می شود و هرگز اسیبی به گیاه وارد نمی کنه )
و مابقی را باید از زیر کم کرد و در صورت لزوم حتی می تونید ریشه هارو هم هرس کنید . و سپس در گلدان مورد نظر بکارید. که البته بعد از هرس ریشه حتما گیاه رو در محیط رطوبت کامل قرار بدید تا از شوک هرس ریشه بیرون بیاد. نکته دوم اینکه بهتره در موقع هرس ریشه ها کل برگها و سر شاخه ها نیز هرس شود .
بعد از هرس ریشه ها تا حداقل ۶ ماه نباید به گیاه کاری داشته باشید و سپس هنگام سیم پیچی شاخه ها می باشد
نکته مهم: برای سیم پیچی گیاه انتخاب مدل تزیین گیاه از قبل از سیم پیچی هست. یعنی مدل سیم پیچی باید هدفدار باشد که چه مدلی می خواهید طراحی کنید … مدل رو می تونید از مدلهای بونسای در اینترنت و نسبت به گیاهتون انتخاب کنید، بعضی ابشاری بعضی گرد یا بیضی یا طبقه طبقه و یا …..
وقتی مدل رو انتخاب کردید می تونید شاخه ها رو به همون مدل دلخواه با سیم هدایت کنید .
هدایت شاخه ها با سیم بسیار راحت اما زمان زیادی برای این کار باید صرف کنید و باید حوصله به خرج بدید . چون ممکنه مجبور باشید یک تا دو سال کم کم همراه با رشد گیاه ساقه های جدید رو حالت بدید تا بونسای شما فرم دلخواه بگیرد . انتخاب صحیح نوع دیزاین در ابتدا خیلی می تونه به روند درست کردن بونسای شما کمک کنه.
انتخاب نوع گیاه برای ساخت بونسای نسبت به محل نگهداری خیلی مهم هست، بسیار بسیار دیده شده دوستانی بونسای گیاهان بیرونی خریدن و به اپارتمان می برند و مدتی بعد با برگ ریزی و خراب شدن گیاه مواجه میشن و به خیال اینکه بیمار شده با سموم مختلف به جان گیاه می افتند و نهایتا گیاه بیچاره به کأم مرگ میره، در اپارتمان نمیشه گیاهان بیرونی نگهداری کرد چون نیاز به هوای آزاد و نور مستقیم و باران و حتی برف و سرما نیاز دارند، تا حدودی بعضی از گیاهانی که در ایران به عنوان آپارتمانی فروخته میشه و در منازل بعد از مدتی خراب میشن و براتون اینجا می نویسم .

بن سای های بیرونی:

انواع بونسای های نارون، کاج های مختلف به جز کاج مطبق، انواع درختان میوه، بونسای افرا، انواع بونسای های شمشاد و خانواده آن در اپارتمان حتما خراب میشن و باید در فضای ازاد نگه داشت.

بن سای های آپارتمانی:

بونسای هایی نظیر انواع فیکوس ها، جنسینگ، شفلرا، پاچیرا، آدونیوم، کاج مطبق، کراسولاها را می تونید در آپارتمان نگه دارید و نیاز ضروری ایی به هوای آزاد ندارن.

بونسای بیرونی مثل درختان میوه و بیرونی ها که در فصل پاییز برگ ریزی دارند در حالت بونسای هم همینطور هستند و این نشانه بیماری نیست و طبیعت این گیاهان است مثل نارون ها که در منازل زیاد هستند، و می تونید با پیدا کردن روش نگهداری این درختان در خصوص زمان کوددهی، زمان استراحت، زمان هرس، مقدار آبیاری عمل کنید با این تفاوت که در مورد بونسای ها به دلیل اینکه ریشه های درخت در محیط کمتری از خاک قرار دارند و پیدا کردن غذا سخت و گاهی غیر ممکن است باید کود و غذای بیشتری به بونسایها بدیم . اما نوع غذا و نوع نگهداری همان هست .
پس در این فصل به جای اینکه دنبال علت بیماری ریزش برگ بونسای های بیرونی باشیم بهتره آن ها رو به محیط بیرون مثل ترأس یا حیاط برده و اجازه بدیم سیر طبیعی خودشون رو طی کنند، آما چون مدتی در اپارتمان نگه داشتیم و ممکنه سرمای یکدفعه ای گیاه رو دچار مشکل کنه بهتره شب ها به داخل آپارتمان بیاریم و روزها بیرون تا زمانی که بونسای قوی شده و خودش بتونه از خودش مراقبت کنه .
امیدواریم با انتخاب صحیح نوع بونسای و هرس به موقع و مرتب (در مورد همه بونسایها) و انتخاب صحیح نوع دیزاین شاخ و برگها با سیم پیچی بتونید بونسای خوب سالمی رو برای خودتون درست کنید.

روش قلمه زدن درختان کهنسال برای درست کردن بونسا

ابتدا از کمر درخت یک برش دور تا دور کمر درخت میزنیم و بعد روی آن را با کوکوپیت پر می کنیم و میبندیم و صبر می کنیم تا بعد از مدتی اون قسمت در کوکوپیت ریشه دار شود که آماده در کاشت گلدان شود و بعد از ریشه دار شدن از پایین درخت قطع می کنیم و هم درخت پایین سلامت خواهد ماند و هم یک درخت کوچک اماده برای درست کردن بونسای داریم ، به همین راحتی ….

توجه توجه: این کار باید برای تمامی درختان در بعد از خواب و استراحت گیاه (١۵ اسفند به بعد) انجام شود ،،،

محل برش برای تبدیل کردن درخت به بونسای