نام علمی:
Polygonum aviculare
تیره:
Polygonaceae
دیوسکورید در قرن اول میلادی، این گیاه را تحت نام علف هفت بند نر (Polygonum male) در رفع اخلاط خونی، خونروی ها، اسهال و بی اختیاری دفع ادرار موثر می دانسته است. پلین، در زمان خود اعلام داشت که بالا کشیدن شیره علف هفت بند از راه بینی، موجب بند آمدن خون در موارد خون دماغ می گردد و اگر از مخلوط آن با شراب استفاده شود، از همه خونروی ها جلوگیری خواهد نمود.
مردمان قرون وسطی، برای آن اثر رفع استفراغ های خونی قائل بوده اند. این گونه مداواها تا اوایل قرن هجدهم بین مردم رواج داشت ولی از این زمان به بعد، استفاده از آن تدریجا متروک و مجددا در ۱۸۴۰ مورد توجه عده ای از دانشمندان و اطبا واقع شد. در این زمان، از آن به عنوان یک داروی قابض با اثر قطعی استفاده به عمل می آمده و تدریجا برای رفع بیماری قند نیز طبق تشخیص اطبا، به کار می رفته است.
گیاهشناسی
علف هفت بند که بندواش نیز معروف است گیاهی است یک ساله از تیره علف هفت بند، مقاوم و دارای ساقه خوابیده باریک و منشعب، به طول ۳۰ تا ۶۰ سانتی متر که در غالب نواحی اروپا، آسیا، آفریقا و آمریکا می روید. مقاومت آن به اندازه ای است که اگر در محل های عبور و مرور، پیوسته لگدمال شود، باز هم به مرحله گل دادن می رسد و از بین نمی رود. در غالب محيط ها نیز مانند چمن زارها، کنار جاده ها، بین تخته سنگ ها، حاشیه گودال ها، اماکن سایه دار، زمین های بایر، مزارع و غیره بدان برخورد می شود.
برگ های آن کوچک، باریک، نوک تیز و استیپول آن دارای ظاهری نازک و سفید رنگ است. گل های ریز و کوچک آن که فاقد بو و نوش است، به رنگ صورتی مایل به سبز جلوه می کند. زنبور عسل به علت کوچک بودن گل و فاقد بودن آن ها از نوش، به سمت این گیاه جلب نمی شود. قسمت مورد استفاده این گیاه کلیه اندام های آن است. اخیرا از این گیاه در صنایع آرایشی و بهداشتی و در صنعت عطر سازی هم استفاده می شود.
خواص دارویی
1) قابض است و برای رفع اسهال و اسهال خونی بکار می رود
2)در بند آوردن خونریزی مفید است
3)آسم و برونشیت را درمان می کند
4)تب را پائین می آورد
5)برای برطرف کردن اگزما بکار می رود
6)ورم روده بزرگ را برطرف می کند
7)برای رفع ترشحات زنانه مفید است
8)آنهائیکه به بیماری قند مبتلا هستند با استفاده از این گیاه می توانند قند خون خود را کنترل کنند
9)سنگ کلیه و مثانه را خارج می سازد
10)برای رفع دردهای معده مفید است
11)برای درمان استسقاء مفید است
12)در معالجه میگرن موثر است
13)درد سیاتیک و درد کمر را برطرف می کند
14)نفخ را برطرف کرده و هضم غذا را تسهیل می کند
15)تاول و سوختگی را با کمپرس این گیاه معالجه کنید
16)برای تسکین دردهای نقرس و رماتسم از کمپرس این گیاه استفاده کنید
17)برای درمان زخم های چرکی ، گرد این گیاه را روی زخم ها بریزید.
ترکیبات شیمیایی
در اعضای مختلف این گیاه، ترکیباتی نظیر مواد رزینی، موم، مواد قندی، موسیلاژ، اسید اکسالیک، اسانس به مقدار کم، سیلیس، گلوکوتان نوئیدهای اکسی متیل آنتراكينون (Gl. oxymé thylanthraquinone) به حالت آزاد یا ترکیب یافت می شود.
مضرات
این گیاه محرک سلسله اعصاب بوده و ممکن است استفاده زیاد از آن باعث تشنج شود.
طریقه مصرف
جوشانده : مقدر 30 گرم گیاه خشک را در یک لیتر آب جوش ریخته و بمدت 10 دقیقه بگذارید بجوشد سپس آنرا صاف کرده باشکر و یا عسل مخلوط کنید . مقدر مصرف این جوشانده یک فنجان سه بار در روز است .
محل رویش
گیاه علف هفت بند در اطراف تهران: محمودیه در ۱۲۵۰ متری، کرج، قلهک، گرگان: بندرگز. گیلان: تنکابن. آذربایجان: تبریز، خوی. همدان: کوه گردو. اصفهان: لالون. بختیاری: دره بازوفت. خوزستان: مسیر کارون. بلوچستان: زاهدان در ۱۳۰۰ متری. خراسان: شوکت آباد در نزدیکی بیرجند در ارتفاعات ۱۴۰۰ متری، بین بیرجند و تربت حیدریه. قزوین، سمنان – دامغان و جندق می روید.
گیاهان میزبان علف هفت بند
گندم، جو، چغندر قند، پنبه، گلرنگ، سیب زمینی، یونجه، حبوبات، کلزا، سیر و پیاز، باغات، توتون، زعفران، گیاهان زینتی، چمن و غیر مثمر
راه های تکثیر
تکثیر این گیاه از طریق کشت بذرها یا تقسیم ریزوم های آن صورت می گیرد. رنگ بذر های آن سیاه است و اغلب در روشنایی نمیتوانند جوانه بزنند. بذرها از بهار تا اواخر تابستان می توانند جوانه بزنند. هر بوته به تعداد ۱۵۰ تا ۲۰۰ عدد بذر می دهد. بذر این گیاه می تواند چندین سال در خاک زنده بماند و قوه نامیه خود را حفظ کند .بذور آنها قوه نامیه بالایی دارند. میتوانند به خواب بروند و قرت جوانه زنی خود را برای مدت طولانی حفظ کنند.
روش های مبارزه با علف هرز هفت بند
مبارزه شیمیایی
اگر به علف هرز هفت بند به عنوان علف هرزی یکساله نگاه کنیم، پس می توان از علف کش های مناسب علف های هرز یک ساله استفاده کرد مانند :
پاراکوات %SL20 به میزان ۵-۳ لیتر در هکتار در مراحل اولیه رشد علف های هرز یکساله
گلوفوسینت آمونیوم %SL20 به میزان ۱۰-۵ لیتر در هکتار در مراحل اولیه رشد علف های هرز یکساله
میتوان با توجه به گیاهی که علف هفت بند، علف هرزآن میباشد راه های مبارزه شیمیایی را انتخاب کرد :
سیب زمینی: سولفوسولفورون با مصرف ۳۵ گرم در هکتار
ذرت : نیکوسولفورون + ریم سولفورون با مصرف ۱۷۵گرم در هکتار
کلزا : متازاکلر + کوئین مراک با مصرف ۲.۵ لیتر در هکتار
زیره سبز : تری فلورالین با مصرف ۲.۵ لیتر در هکتار
مبارزه زراعی
از جمله روش های بسیار کارآمد در کنترل علفهای هرز گیاهان زراعی بدین گونه که ۱۵-۲۰ روز قبل از کشت اقدام به آبیاری بذر نموده که پس از سبز شدن علفهای هرز با یک شخم علفهای هرز روئیده در اثر رطوبت کنترل می گردند.
کاشت بذر سالم عاری از علف های هرز ، بمنظور جلوگیری از ورود علف های هرز به زمین و افزایش تراکم آنها در زمان کشت علی الخصوص برای گونه های جدید و احیانا قرنطینه عاری بودن امری ضروری است.
استفاده از ارقام السریع الرشد، بمنظور کاهش اثر رقابت بکارگیری ارقام السریع الرشد یکی از راههای مؤثر برای این منظور است.
تناوب زراعی
برای مثال کلزا و علف هفت بند هر دو پهن برگ هستند پس اگر در یه دوره زراعی یک گیاه باریک برگ بکاریم میتوان از سموم مناسب علف کش های پهن برگ استفاده کرده و علف هفت بند را کنترل کنیم.
