نام علمی:
MALVA SYLVESTRIS SUBSP. MAURITIANA
تیره:
MALVACEAE
گیاهشناسی
پنیرک موریتانی گیاهی علفی و چندساله است. منشأ این گیاه شمال آفریقا گزارش شده و در این منطقه به طور وسیعی می روید. ریشه گیاه سفید رنگ، مخروطی شکل و طول آن بین 20 تا 30 سانتیمتر است. ریشه انشعاب های کمی دارد. در مناطق خشک طول ریشه به 150 تا 200 سانتیمتر هم می رسد. ساقه مستقیم، استوانه ای، منشعب و کم و بیش چوبی است. ارتفاع ساقه متفاوت است و به شرایط اقلیمی محل رویش گیاه بستگی دارد و به 150 تا 200 سانتیمتر می رسد. برگ ها متناوب، تخم مرغی یا به شکل نیم دایره و دارای بریدگی می باشد. بریدگی برگ ها به 3 تا 7 عدد می رسد. گل های پنیرک موریتانی به رنگ بنفش تیره تا قرمز روشن است و از زاویه بین برگ ها و ساقه منشعب می شوند. گل ها از اواسط خرداد به تدریج باز و تا قبل از سرما روی گیاه مشاهده می شوند. اندام های گل (گلبرگ ها، کاسبرگ ها و پرچم ها) مضربی از پنج می باشند. میوه مسطح و دارای 9 تا 11 قسمت است. برگ ها و گل های پنیرک موریتانی دارای ترکیبات متفاوت و ارزشمندی است که همواره مورد استفاده قرار می گیرند. مهمترین این مواد را ترکیبات موسیلاژی تشکیل می دهند. مقدار ترکیبات موسیلاژی در گل ها 8 تا 10 درصد و در برگ ها 6 تا 8 درصد است. ترکیبات قندی، گالاکتوز، آرابینوز، گلوکز و رامنوز نیز در گل های این گیاه وجود دارد.گل ها نیز حاوی مواد رنگی متعلق به گروه آنتوسیانین ها است که مهمترین آنها را مالویدین و گلیکوزید مالوین تشکیل می دهند. مواد تلخ نیز از دیگر ترکیبات موجود در پنیرک موریتانی است.
خواص دارویی و کاربردها
پنیرک موریتانی از گیاهان دارویی ارزشمندی است که گل ها و برگ های آن خاصیت دارویی دارند. از مواد مؤثره این گیاه برای مداوای بیماری های تنفسی مربوط به نای و نایژه ها استفاده می شود. این مواد همچنین ضد سرفه و معالجه کننده التهاب مجاری فوقانی تنفسی و استعمال خارجی آنها نرم کننده است. از مواد و ترکیبات رنگی گل ها نیز در صنایع غذایی به عنوان مواد رنگ کننده استفاده می شود. شهد گل های این گیاه عسل دهنده است. پنیرک موریتانی در برخی کشورهای اروپایی در سطوح مختلفی کشت می شود.
شرایط اکولوژیکی
پنیرک موریتانی در طول رویش به درجه حرارت مناسب و نور زیاد نیاز دارد. این گیاه را نباید در مناطق بادخیز کشت کرد.خاک هایی با بافت متوسط و غنی از مواد و عناصر غذایی، خاک های مناسبی برای کشت این گیاه است. گیاهان در طول رویش به مقادیر زیادی آب نیاز دارند. بطوریکه عملکرد محصول رابطه مستقیم با مقدار آبیاری و میزان عناصر و مواد غذایی خاک دارد.این گیاه بهتر است با غلات یا با گیاهان وجینی به تناوب کشت شود. تکرار کشت این گیاه در یک زمین پس از سه سال امکان پذیر است.
آفات و بیماریها
قارچ عامل بیماری زنگ از بیماری هایی است که در تمام مراحل رویش، گیاهان را تهدید می کند. استفاده از بذرهای سالم نقش عمده ای در کنترل این بیماری دارد. برای مبارزه با این بیماری می توان از محلول 0.4 درصد زینب یا محلول 0.2 درصد دیتان به صورت محلول پاشی استفاده کرد. پنیرک موریتانی به قارچ یاد شده بسیار حساس است. در صورت ابتلاء گیاهان به این قارچ صدمه ها و خسارت های سنگینی به محصول وارد می شود. چون مبارزه با بیماری زنگ هزینه های زیادی را در بر دارد، معمولاً این گیاه در بسیاری از کشورهای اروپایی به صورت محصولی یکساله کشت می شود.
تکثیر
تکثیر پنیرک موریتانی توسط بذر و به صورت ردیفی انجام می گیرد. پس از کشت ردیفی بذرها در زمین اصلی، بلافاصله زمین را باید آبیاری کرد.چنانچه بذرها به روش کپه ای کشت شوند در هر چاله باید 5 تا 6 بذر قرار داد و پس از سبز شدن به حذف بوته های ضعیف اقدام نمود. اواخر اسفند تا اوایل فروردین زمان مناسبی برای کشت مستقیم پنیرک موریتانی است. بذرها در ردیف هایی به فاصله 60 تا 80 سانتیمتر باید کشت شوند. برای هر هکتار زمین به 3 تا 4 کیلوگرم بذر با کیفیت مطلوب نیاز می باشد. در صورتی که بذرها به روش کپه ای کشت شوند، فاصله ردیف ها 60 تا 80 سانتیمتر و فاصله دو بوته در طول ردیف 30 تا 40 سانتیمتر است. در هر دو روش عمق بذر در هنگام کاشت یک تا دو سانتیمتر مناسب است. در این روش برای هر هکتار زمین به 1 تا 1.5 کیلوگرم بذر با کیفیت مطلوب نیاز است.
آماده سازی خاک
در فصل پاییز زمینهایی را که در آن پنیرک موریتانی کشت میشود باید آماده کرد. چون پنیرک موریتانی ریشه طویلی دارد، انجام شخم عمیق در فصل پاییز ضرورت دارد. در فصل بهار از انجام اعمالی که سبب کاهش رطوبت خاک گردد باید خودداری نمود و در این فصل قبل از کاشت باید زمین را تسطیح و بستر خاک را برای کاشت بذر کاملا آماده کرد.
تاریخ و فواصل کاشت
اواخر اسفند تا اوایل فروردین زمان مناسبی برای کشت مستقیم پنیرک موریتانی است. بذرها در ردیفهایی به فاصله 60 تا 80 سانتیمتر باید کشت شوند. برای هر هکتار زمین به سه تا چهار کیلوگرم بذر با کیفیت مطلوب نیاز میباشد.
در صورتیکه بذرها به روش کپه ای کشت شوند فاصله ردیفها 60 تا 80 سانتیمتر و فاصله دو بوته در طول ردیف 30 تا 40 سانتیمتر مناسب است. در هر دو روش عمق بذر در هنگام کاشت یک تا دو سانتیمتر مناسب است. درین روش برای هر هکتار زمین به 1 تا 1.5 کیلوگرم بذر با کیفیت مطلوب نیاز است.
